Oczekiwanie na dziecko

Oczekiwanie na dziecko to szczególny czas dla rodziców. Jednak zanim na świecie pojawi się maluszek musimy czekać 9 miesięcy. Już na etapie prenatalnym warto komunikować się z dzieckiem, a bliskość rodziców w ciąży i po porodzie będzie wsparciem w jego rozwoju i budowania poczucia bezpieczeństwa.

Jak komunikować się z dzieckiem przed narodzinami?

Ciąża to czas kiedy oczekujemy na przyjście na świat dziecka. Jednak specjaliści podkreślają fakt, ze istotna jest komunikacja z maluszkiem w już okresie prenatalnym.

Istnieje kilka metod jak nawiązać kontakt z dzieckiem, które jeszcze znajduje się w brzuchu. Choć to mama nosi dziecko pod sercem to w interakcje warto zaangażować także bliskich jak tata czy starsze rodzeństwo.

Komunikacja w okresie prenatalnym nie tylko pomoże w zbudowaniu więzi, ale będzie również ważnym elementem dla starszego brata czy siostry. Będąc w ciąży nie zapominajmy, że jest to czas trudny także dla starszych dzieci, które mogą odczuwać różne emocje w związku z pojawieniem się rodzeństwa. Angażowanie ich w kontakt, a w późniejszym etapie aktywną pomoc przy noworodku może budować poczucie ich wartości i bezpieczeństwa.

Co słyszy dziecko w brzuchu?

Dziecko zaczyna słyszeć już od około 18. tygodnia ciąży. Początkowo są to odgłosy dochodzące z organizmu matki jak bicie serca czy dźwięki układu pokarmowego jednak z czasem zaczyna słyszeć dźwięki zewnętrzne.

W miarę rozwoju ciąży dziecko staje się bardziej wrażliwe na dźwięki i reaguje na niektóre z nich. Nagłe i głośnie brzmienia mogą wywołać kopnięcia lub inne gwałtowne ruchy dziecka, a duży hałas zazwyczaj wywołuje niepokój u dziecka dlatego w ciąży warto unikać głośnych miejsc.

Kojąco dla dziecka natomiast działa czytanie na głos przez rodziców, śpiewanie czy słuchanie spokojnej muzyki. Mówienie do dziecka w brzuchu to wartościowy element komunikacji z maluszkiem, który wspiera tworzenie się więzi. Ważny jest fakt, że dziecko jest w stanie zapamiętać muzykę i dźwięki słyszane w okresie prenatalnym. Dlatego słuchanie głosu rodziców, który będzie rozpoznany po narodzinach jest szczególnie ważne zarówno dla rodziców i dziecka, które znajdzie się w zupełnie nowym środowisku, a głos mamy i taty będzie elementem zapamiętanym budującym poczucie bezpieczeństwa.

Muzyka klasyczna w okresie prenatalnym

Skoro już wiemy, ze dziecko na etapie ciąży słyszy, reaguje i rozpoznaje dźwięki warto poruszyć temat jaka muzyka jest dla dziecka przyjemna.

Wybierając muzykę dla dziecka w brzuchu, powinniśmy zwrócić uwagę na spokojne, harmonijne utwory, które wspierają rozwój i relaks. Ważne jest również, aby muzyka była przyjemna dla matki, ponieważ jej samopoczucie wpływa bezpośrednio na dziecko.

Brzmienie muzyki klasycznej jest wartościowe zarówno dla matki jak i dla dziecka. Utwory Mozarta, Beethovena, Bacha, czy Vivaldiego są często polecane w ciąży ze względu na ich łagodne brzmienie. Dodatkowo muzyka tego typu działa odprężająco na matkę, co jest korzystane dla dziecka, które odczuwa emocje rodzicielki.

Słuchanie muzyki klasycznej w okresie prenatalnym wpiera rozwój mózgu dziecka, a także stymuluje rozwój mowy i języka. Struktura dzieł klasycznych obejmująca zmianę barwy, tempa, wysokości uczy umiejętności rozróżniania dźwięków co wpływa korzystnie na mózg dziecka.

Muzyka klasyczna odgrywa również duża rolę na wydzielanie serotoniny oraz katecholaminy, czyli neuroprzekaźników odpowiedzialnych za uczenie się i rozwój zdolności matematycznych.

Puszczając muzykę powinniśmy pamiętać alby nie była ona zbyt głośna, a także nie włączać jej zbyt długo. Lepiej odtwarzać ją krócej ale regularnie, a jednorazowa sesja nie powinna trwać dłużej niż 30 minut.

Muzyka klasyczna dla dziecka może obejmować następujące utwory:

• Wolfgang Amadeus Mozart: "Eine kleine Nachtmusik", "Symfonia nr 40"
• Ludwig van Beethoven: "Für Elise", "Symfonia nr 9"
• Johann Sebastian Bach: "Aria na strunie G", "Brandenburg Concerto No. 3"
• Antonio Vivaldi: "Cztery pory roku"

Czy w ciąży można dotykać brzucha?

Zmysł czucia jest jednym z najwcześniej pojawiających się zmysłów u dziecka. Choć w początkowym okresie ciąży samo dostarcza sobie bodźców, to z czasem dziecko odczuwa dotyk płynący z zewnątrz. Dlatego warto dotykać i głaskać brzuch ciążowy jednak tylko wtedy gdy nie ma ku temu przeciwwskazań.

Przeciwwskazania dotkania brzucha w ciąży obejmują ryzyko przedwczesnego porodu. Głaskanie i dotykanie brzucha może wywołać skurcze macicy, które są niebezpieczne w zagrożonej ciąży.

Jeśli jednak ciąża przebiega prawidłowo warto komunikować się z dzieckiem właśnie w ten sposób. Dotykanie brzucha może być również formą zabawy w późniejszym etapie ciąży. Dzieci często reagują na bodźce zewnętrzne ruchami i kopniakami w miejscu dotyku i traktują to jako rozrywkę.

Powinniśmy jednak pamiętać aby dotyk był delikatny i łagodny. Alternatywą może być głaskanie brzucha opuszkami placów lub przykładanie otwartej dłoni w różne miejsca na brzuchu bez prezesowania jej po skórze.

Na czym polega ocena Apgar?

Skala Apgar została opracowana przez amerykańską  lekarkę Virginię Apgar. Tuż po narodzinach dziecka, zostaje ono poddane ocenie zdrowia według 10 punktowej skali.

Skala Apgar jest narzędziem służącym do szybkiej oceny stanu noworodka i jego reakcji na proces adaptacji do życia poza macicą. Pomaga personelowi medycznemu podjąć decyzje dotyczące dalszej opieki nad dzieckiem, w tym ewentualnych interwencji medycznych.

Badanie przeprowadzane jest w 1 i 5 minucie życia dziecka urodzonych w stanie dobrym, natomiast noworodki , u których zauważono problemy  bada się w 1, 3, 5 i 10 minucie. Skala Apgar obejmuje 5 parametrów,  w których za każdy można dostać maksymalnie 2 punkty co daje łączny wynik maksymalny 10 punktów.

Warto więc wyjaśnić za co dostaje się punkty Apgar:

1.      Appearance- kolor skory

       0 punktów: Całe ciało jest sine lub blade

       1 punkt: Ciało jest różowe, ale dłonie i stopy są sine

       2 punkty: Całe ciało jest różowe.

2.     Pulse- częstość akcji serca

      0 punktów: Brak akcji serca.

      1 punkt: Akcja serca poniżej 100 uderzeń na minutę.

      2 punkty: Akcja serca powyżej 100 uderzeń na minutę.

3.   Grimace-  Odruchy i reakcje na bodźce

      0 punktów: Brak reakcji na bodźce.

      1 punkt: Słaba reakcja (np. grymaszenie) na bodźce.

      2 punkty: Silna reakcja na bodźce, np. kaszel, kichanie, płacz.

4.    Activity- Napięcie mięśniowe

       0 punktów: Brak napięcia mięśniowego, wiotkość.

       1 punkt: Słabe napięcie mięśniowe, lekkie zgięcie kończyn.

       2 punkty: Dobre napięcie mięśniowe, aktywne ruchy.

5.   Respiration- Czynność oddechowa:

      0 punktów: Brak oddechu.

      1 punkt: Słaby, nieregularny oddech, słaby płacz.

      2 punkty: Dobre, regularne oddychanie, silny płacz

Ogólny stan dziecka określa jak będzie postępować dalsza opieka i ewentualne zabiegi medyczne. Jeśli noworodek jest w dobrym stanie zostaje przekazany w opiekę rodzicom, natomiast jeśli jego stan zdrowia wymaga interwencji medycznych jest przekazany pod opiekę neonatologów. 

Kontakt z dzieckiem po porodzie

Pierwszy kontakt z noworodkiem może się różnić w zależności od tego jak przebiegał poród. Jeśli nie wystąpiły komplikacje, a stan zdrowia dziecka jest dobry to po porodzie dziecko kładzione jest na piersi matki w celu kontaktu skóra do skóry. Kobiety po porodzie przez cesarskie cięcie mają możliwość kontaktu skóra do skory jednak ze względu znieczulenia powinny pozostawać w pozycji leżącej przez najbliższe kilka godzin.

W wielu szpitalach jest możliwy udział ojca dziecka w kangurowaniu po porodzie. Kontakt skóra do skóry pomaga w regulacji temperatury, bicia serca i oddechu dziecka, a także wspiera nawiązanie więzi emocjonalnej. Może również wspomagać laktację i karmienie piersią.

Po narodzinach dziecko znajduje się w nowym dla siebie środowisku o innej intensywności światła, innej temperaturze i fakturach których dotąd  były mu obce. Noworodek położony na piersi słyszy znane mu  z okresu prenatalnego bicie  serca działające kojąco. Budowanie poczucia bezpieczeństwa maluszka można rozwijać również poprzez glos. Mówienie do dziecka czy śpiewanie kołysanek będzie działało uspakajająco zwłaszcza jeśli w ciąży często komunikowaliśmy się z dzieckiem w ten sposób. 

Pierwsze karmienie piersią

Pierwsze karminie piersią jest bardzo ważnym elementem kontaktu z dzieckiem po porodzie. Noworodek osiąga gotowość do ssania już w pierwszej godzinie po porodzie, którą określa się mianem złotej godzinie.

Złota godzina po narodzinach obejmuje nie tylko fizjologię samego porodu, ale również pierwszy kontakt z dzieckiem, do którego należy również karmienie piersią. Noworodek położny na piersi matki w kontakcie skóra do skóry sam naturalnie zaczyna szukać piersi. Możemy mu pomóc delikatnie prowadząc jego głowę we właściwym kierunku, jednak często dziecko samo znajdzie drogę. Personel medyczny powinien wspierać matkę w pierwszych próbach karmienia, pomagając w prawidłowym przystawieniu dziecka do piersi i udzielając wskazówek dotyczących techniki karmienia. Często na oddziale obecny jest doradca laktacyjny, który pomoże w przypadku ewentualnych problemów lub wątpliwości.

Wczesne przystawienie dziecka do piersi stymuluje produkcję mleka w piersiach matki, co pomaga w późniejszym utrzymaniu laktacji i zapewnia, że dziecko otrzymuje odpowiednią ilość pokarmu. Pierwsze mleko matki jest szczególnie ważne ze względu na obecność colostrum w mleku matki czyli potocznie zwanej siary. Colostrum dostarcza noworodkowi przeciwciał, które wzmacniają jego system odpornościowy, chroniąc przed infekcjami. Obecność siary w mleku jest łatwa do wykrycia, gdyż różni się ono barwą od mleka właściwego. Colostrum jest gęste i ma żółtawą barwę i może występować aż do kilkudziesięciu godzin po porodzie.