Przyczyny i leczenie nadpotliwości

Każdy człowiek się poci. O ile ilość potu jest właściwa nie jest to powodem do zmartwień, to jednak gdy mimo braku czynników wpływających na potliwość, ilość potu się zwiększa może to być objawem niektórych schorzeń, a osoby z nadpotliwością mogą odczuwać dyskomfort fizyczny i psychiczny związany z przypadłością na którą cierpią.

Dlaczego się pocimy?

Pocenie się jest naturalnym procesem fizjologicznym, które następuje w przypadku pewnych czynników wśród których najważniejszy jest proces termoregulacji.

Regulacja temperatury ciała w wyniku pocenia się odbywa się w efekcie wydzielania potu przez gruczoły potowe. Pojawienie się potu na skórze ma celu jej schłodzenie co będzie zapobiegało przegrzania się organizmu. Dlatego możemy zauważyć zwiększoną potliwość w czasie upałów oraz po wysiłku fizycznym.

Wraz z potem usuwane sią niektóre toksyny a gruczoły potowe są obok nerek, układu pokarmowego i płuc są jedną z głównych dróg wydalania szkodliwych toksyn.

Pot jako reakcja na bodźce emocjonalne jest częstym zjawiskiem, zwłaszcza w sytuacjach stresowych. Przyspieszone bicie serca i wyrzut hormonów wpływa na prace gruczołów potowych wywołując zwiększoną ilość potu, głownie w okolicach pach, na twarzy dłoniach i podeszwach stóp.

Nadmierne wydzielanie potu niezwiązane z rządną z powyższych sytuacji może być chorobą, a także objawem niektórych schorzeń jak cukrzyca czy choroby tarczycy.

Gruczoły potowe i ich rozmieszczenie

Ciało dorosłego człowieka ma dwa rodzaje gruczołów potowych:

• Gruczoły ekrynowe
• Gruczoły apokrynowe

Gruczoły ekrynowe wytwarzają pot który jest bezwonny. Znajdują się one całym ciele jednak najwięcej jest ich na dłoniach, czole, klatce piersiowej i stopach. Skład potu wydzielanego przez gruczoły ekrynowe obejmuje głównie wodę, sole i niewielkie ilości innych składników chemicznych. Podstawową funkcją potu tego typu jest termoregulacja.

Gruczoły apokrynowe znajdują się w okolicach mieszków włosowych jak pachy, pachwiny, wokół sutków i w okolicy genitaliów. W mniejszym stopniu występują również na skórze głowy. Pot wydzielany przez te gruczoły łączy się bakteriami i substancjami znajdującymi się w tych okolicach co sprawia, że w efekcie pocenia się odczuwalna jest silna woń. Skład potu z gruczołów apkorynowych jest bardziej złożony, a sam pot jest gęstszy. Gruczoły tego typu uaktywniają się dopiero w procesie dojrzewania.

Jaki zapach ma pot?

U osoby zdrowej pot jest bezwonny. Charakterystyczny zapach jest spowodowany kontaktem z bakteriami znajdującymi się na naszym ciele a także toksynami i hormonami wydalanymi wraz z potem.  Na zapach potu ma wpływ także dieta. Niektóre produkty które spożywamy mogą wywoływać charakterystyczny zapach.

Zapcha potu jest także zależny od tego przez jakie gruczoły potowe jest on wydzielany. Najczystsze nietypowe zapachy potu to:

• Pot o kwaskowym zapachu. Kwaśny zapach potu jest wynikiem spożywania produktów bogatych w białko a także niektórych warzyw jak czosnek czy cebula. Kwaśny pot może być również wynikiem chorób tarczycy jak np. choroba Hashimoto.

• Pot o zapachu amoniaku. Zapach moczu i amoniaku może świadczyć o chorobach nerek, a także o odwodnieniu organizmu. Często jest również efektem stosowania diety wysoko białkowej.

• Pot o słodkawym zapachu. Słodki zapach potu może wskazywać na schorzenia związane z wątrobą a także zaburzeniami metabolicznymi jak cukrzyca. Słodkawy zapach może być także wynikiem infekcji bakteryjnych jak błonica.

• Pot o rybim zapachu. Pot przypominający rybi zapach jest zazwyczaj efektem choroby metabolicznej jaką jest trimetyloaminuria, w wyniku których organizm nie jest w stanie skutecznie rozkładać pewnych związków chemicznych.

• Pot o zapachu metalicznym. Metaliczny zapach potu może wskazywać na problemy z cukrzycą, a także źle dobrane środki higieny.

• Pot o zapachu zgniłych owoców. Zapach potu gnijących owoców jest najczęstszym objawem choroby cukrzycowej.

Jeśli zauważymy, że zapach lub ilość naszego potu uległa zmianie warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia poważnych schorzeń.

Kiedy zwykłe pocenie staje się nadpotliwością?

O nadpotliwości mówimy wówczas gdy organizm wydziela nadmierną ilość potu, który wykracza poza potrzeby fizjologiczne organizmu związane z termoregulacją. Głównym objawem nadpotliwości jest wytwarzanie potu niezależnie od temperatury czy aktywności fizycznej w znacznie zwiększonych ilościach, które mogą wymagać zmianę odzieży, a także powodowa utrudnienia w codziennych czynnościach, czego przykładem mogą być problemy w pisaniu bądź korzystaniu z urządzeń elektronicznych w przypadku nadpotliwości dłoni.

Nadpotliwość może również prowadzić do problemów skórnych, takich jak rozmiękczenie skóry, infekcje grzybicze i bakteryjne, a także bolesne pęcherze. Dodatkowo, osoby dotknięte nadpotliwością często zmagają się z niską samooceną, lękiem społecznym i depresją, co wynika z obawy przed reakcjami innych ludzi na widoczne oznaki pocenia się.

Przyczyny nadmiernego pocenia się

Przyczyny nadpotliwości są złożone i możemy wyróżnić nadpotliwość pierwotną i wtórną.

Nadpotliwość pierwotna to schorzenie którego podłoże nie jest do końca znane. Uznaje się to za chorobę idiopatyczną, której przyczyn można doszukiwać się w genetyce, gdyż często występuje w rodzinie. Objawy pojawiają się w okresie dzieciństwa i dojrzewania i wiążą się nadmiernym wydzielaniem potu na dłoniach, twarzy, stopach oraz w okolicy pach.

Nadpotliwość wtórna jest efektem ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Choroby takie jak cukrzyca czy nadczynność tarczycy są głównymi powodami zwiększonej ilości potu. Na nadpotliwość wtórną wpływa także zażywanie niektórych leków jak np. aspiryny i paracetamolu, a także infekcje czy zaburzenia neurologiczne. Zwiększone wydzielanie potu może być także objawem niektórych chorób nowotworowych i obejmuje całe ciało.

Leczenie nadpotliwości

Leczenie nadpotliwości zależy od jej nasilenia i przyczyny. W przypadku pierwotnej nadpotliwości często stosuje się antyperspiranty zawierające chlorek glinu, które pomagają zmniejszyć wydzielanie potu. W bardziej zaawansowanych przypadkach można zastosować leczenie jonoforezą lub terapia botulinowa, czyli wstrzykiwanie toksyny botulinowej w miejsca obszary, które pocą się najbardziej, co tymczasowo blokuje nerwy odpowiedzialne za produkcję potu.

W przypadku wtórnej nadpotliwości ważne jest leczenie podstawowej przyczyny. Jeśli nadpotliwość jest spowodowana przez chorobę, jak na przykład nadczynność tarczycy, odpowiednie leczenie tej choroby może zredukować objawy nadpotliwości.

Inne metody leczenia nadpotliwości obejmują zabiegi chirurgiczne, takie jak sympatektomia, polegająca na przecięciu nerwów odpowiedzialnych za pocenie się. Jest to jednak metoda ostateczna, stosowana w skrajnych przypadkach, ze względu na ryzyko powikłań. Ponadto, ważnym aspektem radzenia sobie z nadpotliwością jest wsparcie psychologiczne. Odpowiednio dobrana terapia poznawczo-behawioralna może pomóc osobom chorym radzić sobie z lękiem i poprawić ich samoocenę.