Jak dbać o serce?

Układ krążenia- budowa i funkcje w organizmie

Na układ krążenia składają się płyny ustrojowe, łożysko krwionośne i serce. W dokładnym podziale możemy uwzględnić, serce, tętnice, żyły i naczynia włosowate. Aby krew mogła spełniać woje zadania musi nieustannie i sprawnie krążyć po organizmie. Kierunek i tempo przepływu krwi warunkowane są przez skurcze serca. 

Tłoczona krew płynie z komór serca do dużych naczyń tętniczych, skąd systemem coraz drobniejszych tętnic dociera do sieci naczyń włosowatych w tkankach. Następnie krew dostaje się do coraz szerszych naczyń żylnych , którymi krew powraca do przedsionków serca. 

Jaką funkcję pełni krew? 

Podstawową rolą krwi jest utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego. Skład krwi różni się u mężczyzn i kobiet, dlatego należy uwzględniać te różnice badając hematokryt. Możemy jednak wyróżnić podstawę funkcje krwi, które są takie same bez względu na płeć i obejmują:

• transport tlenu z płuc do tkanek, 
• transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc,
• transport produktów energetycznych i budulcowych wchłoniętych z przewodu pokarmowego,
• transport produktów przemiany materii do nerek,
• transport hormonów i witamin,
• magazynowanie hormonów gruczołu tarczycowego i hormonów steroidowych, 
• wyrównanie w tkankach ciśnienia osmotycznego i stężenia jonów,
• wyrównanie różnicy temperatur występujących pomiędzy poszczególnymi narządami i tkankami,
• zapora przed inwazją drobnoustrojów.

Rola serca w układzie krążenia

Serce jest najważniejszym elementem w układzie krążenia i jednym z najbardziej istotnych organów w naszym ciele. Choć zazwyczaj kojarzy się nam ono z pompą tłoczącą krew to serce bierze udział w procesach, które utrzymują nas przy życiu. 

Budowa serca składająca się z dwóch komór i dwóch przedsionków umożliwia transport tlenu i składników odżywczych do komórek naszego ciała przy jednoczesnym usuwaniu produktów przemiany materii do płuc, wątroby i nerek w efekcie czego dochodzi do ich wydalenia z organizmu. 

Siła z jaką serce pompuje krew reguluje ciśnienie tętnicze. Nadciśnienie lub zbyt niwie wartości ciśnienia krwi mogą świadczyć, że układ sercowo naczyniowy jest niewydolny. Przyczyny tego stanu zazwyczaj są wynikiem zaburzonej pracy mięśnia sercowego.

Ponadto regularne skurcze serca pomagają rozprowadzić po organizmie hormony, które są niezbędne dla procesów fizjologicznych jak wzrost, metabolizm i odpowiedź na stres. Krew jest nośnikiem tych  substancji jednak to serce poprzez skurcz daje jej bodziec do przepływu we właściwym kierunku.

Choroby serca

Chociaż budowa serca powinna  zapewniać jego pracę przez całe życia, to choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyna zgonów. Choroby serca przeważnie dają o sobie znać w postaci nadciśnienia tętniczego lub chorób naczyń wieńcowych. Jest to związane z czynnikami typowymi dla współczesnego trybu życia oraz dziedzicznością, a badania wskazują, że zawałom mięśnia sercowego, udarom i innym zaburzeniom sercowo-naczyniowym można zapobiec przez właściwy styl życia. 

• Choroba niedokrwienna serca

Choroba niedokrwienna serca to schorzenie, które występuje gdy układ krążenia nie funkcjonuje w pełni wskutek obciążenia miażdżycą. Objawy obejmują ból w klatce piersiowej, duszność i uczucie zmęczenia występujące nawet po niewielkim wysiłku. Choroba wieńcowa wymaga zmiany stylu życia i wdrożenia leczenia, gdyż może prowadzić do zawału mięśnia sercowego.

• Zawał serca

Zawał mięśnia sercowego to stan zagrożenia życia spowodowany zablokowaniem przepływu krwi do serca. Aby wiedzieć jak rozpoznać zawał serca  należy obserwować swój organizm. Zaniepokoić powinny nas takie objawy jak silny ból w klatce piersiowej, który może promieniować do ramienia, szyi czy żuchwy, a także duszność, nudności i nadmierna potliwość. 

• Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest schorzeniem układu krwionośnego, które prowadzi od uszkodzenia serca, zwłaszcza jego lewej komory i przedsionków, a nieleczone zwiększa także ryzyko udaru. Przyczyny nadciśnienia obejmują otyłość, stres, nieprawidłowy styl życia. 

• Niewydolność serca

Niewydolność serca jest stanem, w którym serce jest uszkodzone wskutek powikłań związanych z innymi chorobami jak kardiomiopatia, choroba wieńcowa, nadciśnienie czy zawał. Objawy niewydolności serca obejmują duszności, obrzęki i szybkie męczenie. Choroba ta jest schorzeniem przewlekłym, a nieleczona ma charter postępujący. 

• Arytmia serca

Arytmia serca jest nieprawidłowym rytmem serca wskutek zachodzących nieprawidłowości w przenoszeniu impulsów elektrycznych. Objawy obejmują kołatanie serca, duszności, omdlenia i zawroty głowy. 

• Zapalenie mięśnia sercowego

Stan zapalny mięśnia sercowego i osierdzia może być wywołany przez czynniki takie jak choroby autoimmunologiczne, wirusowe czy bakteryjne. Objawy obejmują ból w klatce piersiowej, osłabienie i gorączkę.

• Wady zastawkowe serca

Wady w budowie serca mogą wynikać z jego nieprawidłowej struktury jak wady zastawkowe. W przypadku schorzenia tego typu zastawki nie domykają się i krew cofa się w przeciwnym kierunku. Objawy to suchy kaszel, duszność, częste zapalenia oskrzeli i nadmierne męczenie się. 

Czego unikać przy arytmii serca?

Przyczyny występowania arytmii serca są złożone i mogą obejmować inne choroby kardiologiczne jak nadciśnienie, choroba wieńcowa, miażdżyca, choroba zastawkowa, niedokrwienna, a także zaburzenia równowagi elektrolitowej, przedawkowanie leków i długotrwały stres. 

Zaburzenia pracy mięśnia sercowego mogą prowadzić do poważnych konsekwencji od uraty przytomności do niewydolności krążenia i udaru, dlatego watro skupić się na profilaktyce i nad tym czego unikać przy arytmii serca. 

Arytmie serca będące nieprawidłowym rytmem serca mogą nasilać się wskutek niewłaściwej diety i złego stylu życia. Używki jak alkohol, nikotyna czy napoje z kofeiną mają zły wpływ na serce i przyczyniają się do wystękania arytmii tak samo jak długotrwały stres. Objawy arytmii nasila także intensywny wysiłek fizyczny, dlatego osoby z predyspozycją do tej choroby powinny prowadzić umiarkowaną aktywność dopasowaną do ich możliwości.  

Cholesterol a zdrowie serca

Na funkcjonowanie serca wpływ mają zarówno czynniki na które nie mamy wpływu jak wiek, płeć czy dziedziczność niektórych schorzeń, jak i czynniki które możemy zminimalizować zmieniając styl życia. 

Dieta odgrywa w olbrzymią role w tym jak dbać o serce. Chorobom układu krążenia zapobiega przede wszystkim zmniejszenie spożycia produktów odzwierzęcych, a w szczególności tłustych produktów i wprowadzenie w to miejsce warzyw i owoców nie zawierających cholesterolu i tłuszczu. 

Poziom cholesterolu, a przede wszystkim stężenie LDL, zależy od spożywania określonych rodzajów tłuszczy i ich ilości. Łączną konsumpcję tłuszczu w wysokości 120 g na dobę dla osoby dorosłej uważa się za bardzo dużą, w stosunku do pożądanej wielkości dziennego spożycia wynoszącej 60- 80 g.

Cholesterol HDL

Nie każdy cholesterol jest zły. Cholesterol HDL jest nazywany „dobrym” cholesterolem, który działa korzystnie na zdrowie serca. HDL ma swój udział w procesie usuwania LDL z organizmu. Źródła HDL to przede wszystkim to nasiona, orzechy, niektóre warzywa i owoce a także olej rybi. 

Cholesterol LDL

Cholesterol LDL nazywany jest złym cholesterolem ze względu na tendencję do odkładania się w naczyniach krwionośnych i blokowaniu ich światła. Konsekwencją odkładania się LDL jest miażdżyca zwiększająca ryzyko rozwoju chorób kardiologicznych. 

Jak zadbać o serce i układ krążenia?

Zdrowie serca i układu krążenia jest filarem właściwego funkcjonowania naszego całego organizmu. Dbanie o zdrowie układu krążenia powinno być dostosowane do zmian zachodzących w organizmie człowieka wraz z wiekiem. 

Jak dbać o serce po 40?

Wraz z  wiekiem zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie serca, dlatego warto wiedzieć jak dać o serce po 40. Kluczowe znaczenie ma zdrowy styl życia oraz zrównoważona dieta. Po 40. roku życia serce wymaga szczególnej uwagi, aby mogło pracować wydajnie przez wiele kolejnych lat.

• Aktywność fizyczna. Aktywny tryb życia jest ważny na każdym etapie naszego życia. Wraz z wiekiem  ćwiczenia powinny być dobrane do naszych możliwości.
• Dieta na zdrowe serce. Właściwie skomponowane posiłki powinny uwzględniać większe ilości produktów pełnoziarnistych i tłustych ryb, natomiast zredukować należy sól i tłuszcze nasycone. 
• Kontrola masy ciała. Wraz z wiekiem zwalnia metabolizm, co zwiększa ryzyko otyłości stanowiącej czynnik ryzyka w chorobach serca. 
• Sen i regeneracja. Odpowiednia ilość snu wspiera równowagę psychiczną dlatego warto przeznaczyć właściwą ilość czasu na odpoczynek nocny i regencję. 
• Badania profilaktyczne. Osoby po 40. roku życia powinny skupić się na profilaktyce zdrowotnej. Szczególnie pacjenci znajdujący się w grupie ryzyka powinni przeprowadzać regularne badania stanu zdrowia, do których należą również badania kardiologiczne.
• W razie potrzeby można sięgnąć po preparaty wspomagające pracę serca, zawierające np. koenzym Q10, magnez czy wyciągi z głogu, które wspierają funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Przed ich zastosowaniem zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby dobrać odpowiedni preparat do indywidualnych potrzeb.

Jak wzmocnić serce?

Poprawa wydajności układu krążenia wymaga kompleksowego podejścia i zastosowania pewnych kroków, które będą pomoce w tym jak wzmocnić serce. Pomijając wady anatomiczne, które wymagają specjalistycznego leczenia kardiologicznego, warto wprowadzić poniższe zmiany w stylu życia:

• Regularna aktywność fizyczna jest kluczowym elementem wzmacniania mięśnia sercowego. Zarówno ćwiczenia aerobowe, trening siłowy czy zajęcia poprawiające równowagę i elastyczność wpływają pozytywnie na pracę serca. Należy jednak pamiętać aby intensywność ćwiczeń uwzględniała nasz stan zdrowia a wysiłek zwiększać stopniowo, aby nie przeciążyć serca. 
• Zdrowe odżywianie przekłada się na zmniejszenie masy ciała, obniżenie ciśnienia i zredukowanie poziomu cholesterolu we krwi. Zróżnicowana dieta, nie tylko będzie wspierała pracę naszego serca, ale także dostarczy innych ważnych witamin i składników odżywczych. 
• Chroniczny stres zwiększa ryzyko arytmii i nadciśnienia, dlatego warto zaznajomić się z technikami relaksacyjnymi i nauczyć się radzić sobie w sytuacjach stresujących. Czasem pomocna bywa konsultacja psychologiczna dlatego jeśli sami nie jesteśmy w stanie sobie pomóc warto zasięgnąć rady specjalisty.
• Unikanie używek jak alkohol czy papierosy, wzmocni serce poprzez poprawę funkcjonowania naczyń krwionośnych. 
• Regularne badania są podstawą we wczesnym wykryciu problemów kardiologicznych. Dlatego warto monitorować ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, a w sytuacji gdy znajdujemy się w grupie rycyka, wykonywać podstawowe badania kardiologiczne jak EKG czy badanie wysiłkowe. 

Bibliografia

G. Wolfram, D. Sailer, C. Lunau; Choroby serca i układu krążenia

W. Z. Traczyk; Fizjologia człowieka w zarysie

A. Beręsewicz; Patofizjologia niewydolności serca