Światowy Dzień Komara

W 1897 roku brytyjski lekarz Sir Ronalda Rossa odkrył, że za przenoszenie malarii odpowiedzialne są samice komarów.

Na pamiątkę tego odkrycia 20 sierpnia obchodzimy Światowy Dzień Komara. Obchody tego święta mają na celu szerzenie świadomości na temat chorób jakie przenoszą komary. Dzień ten jest także okazją do podkreślenia znaczenia kontroli komarów w zapobieganiu różnym chorobom przenoszonym przez owady, takim jak malaria, denga czy wirus Zika. Różne organizacje na całym świecie wykorzystują tę okazję do promowania świadomości na temat zagrożeń związanych z komarami oraz działań zmierzających do ich kontroli i zwalczania.

Komary w Polsce

Komary występują na terytorium Polski. Pierwsze pojawiają już w kwietniu, natomiast najwięcej komarów wylęga się gdy jest już ciepło i wilgotno, zatem towarzyszą nam przed cały okres wakacyjny. Mogą z nami pozostać nawet do października.

Aktualnie w Polsce nie ma ryzyka zakażenia się groźną chorobą przenoszoną przez komary. Jednak wybierając się na południe Europy lub egzotyczne wakacje, ugryzienie komara nie zawsze skończy się wyłącznie swędzącym bąblem.

Najbardziej znaną chorobą przenoszoną przez komary jest niewątpliwie malaria. Do jej objawów zalicza się ból głowy i bóle kończyn, nadmierne pocenie się, dreszcze oraz silna biegunka. W trakcie przebiegu choroby może dojść również do uszkodzenia układu nerwowego.

Komary mogą także przenosić takie choroby jak:

• Chikungunya
• Denga,
• Żółta Febra,
• Gorączka Zachodniego Nilu,
• Gorączka Zika,
• Japońskie Zapalenie Mózgu.

Choroby przenoszone przez komary są coraz bardziej powszechne. Wynika to z faktu, że ludzie coraz częściej podróżują w odległe miejsca, ale wpływają również na to zmiany klimatyczne.

Choroby przenoszone przez komary prowadzą do ciężkich powikłań, a nawet do śmierci zakażonego. Dlatego tak ważne jest aby w Światowy Dzień Komara, ale nie tylko, rozpowszechniać wiedzę jak można zmniejszyć ryzyko zakażenia i jak chronić się przed ich ukąszeniami.  

Niebezpieczne na świecie komary

Na świecie istnieje wiele gatunków komarów, które mogą być uznane za niebezpieczne z powodu przenoszenia różnych chorób, wyróżnić można:

• Komar malaryczny (Anopheles spp.) - jest głównym wektorem przenoszącym malarię, jedną z najbardziej śmiertelnych chorób zakaźnych na świecie.
• Komar Aedes aegypti - jest przenosicielem wirusa denga, żółtej febry, chikungunyi i wirusa Zika. Te choroby mogą prowadzić do poważnych objawów, a nawet zgonu w niektórych przypadkach.
• Komar Culex spp. - ten gatunek komara jest szeroko rozpowszechniony i może być wektorem przenoszącym różne choroby, takie jak wirus Zachodniego Nilu.
• Komar Anopheles gambiae- to najbardziej efektywny nosicielem malarii w Afryce Subsaharyjskiej.
• Komar Anopheles stephensi- przenosi malarię w niektórych regionach Azji Południowej.
• Niektóre gatunki komarów przenoszą pasożyty wywołujące filariozę, co prowadzi do poważnych schorzeń, takich jak limfadenopatia czy upośledzenie układu limfatycznego.

To tylko niektóre z niebezpiecznych przykładów, a lista może być dłuższa, ponieważ komary mogą przenosić różne choroby w zależności od regionu geograficznego. W każdym razie kontrola populacji komarów i zapobieganie ukąszeniom są ważnymi działaniami w zapobieganiu przenoszonych przez nie chorób.

Jak ochronić się przed komarami?

Aby skutecznie zabezpieczyć się przed ukąszeniem komarów, warto stosować różnorodne metody ochrony. Przede wszystkim należy używać preparaty, które zawierają substancje odstraszające, takie jak DEET, ikarydyna czy olejki roślinne, np. cytronelowy lub eukaliptusowy.  Dostępne są w formie sprayów, kremów lub żeli, które aplikuje się bezpośrednio na skórę lub odzież. Noszenie odpowiedniego ubrania, które zakrywa jak najwięcej ciała, również stanowi skuteczną ochronę – warto wybierać jasne kolory, które mniej przyciągają komary.

Dobrze jest także unikać przebywania na zewnątrz w godzinach największej aktywności komarów, czyli o zmierzchu i świcie. W pomieszczeniach warto stosować moskitiery na oknach oraz nad łóżkiem, co skutecznie zapobiega wlatywaniu owadów. Włączanie elektrycznych odstraszaczy owadów lub świec zapachowych z olejkami eterycznymi również może być pomocne. Regularne usuwanie stojącej wody z otoczenia, np. z misek, doniczek czy rynien, ogranicza miejsca, gdzie komary mogą się rozmnażać.

Na wyjazdach w tropikalne rejony zaleca się stosowanie silniejszych repelentów oraz noszenie ubrań z impregnacją chemiczną. Dodatkowo warto korzystać z wentylatorów, które utrudniają owadom poruszanie się w powietrzu. Istotne jest także unikanie używania kosmetyków o intensywnych zapachach, które mogą przyciągać komary. W przypadku dzieci i kobiet w ciąży należy wybierać preparaty odpowiednie dla ich grupy wiekowej lub fizjologicznej, oznaczone jako bezpieczne. Naturalne metody, takie jak sadzenie roślin odstraszających komary, np. lawendy, mięty czy rozmarynu, również mogą być pomocne.

Co po ukąszenie komara?

Typowymi objawami ukąszenie komar jest swędzenie w miejscu ukąszenia, bąbel, zaczerwienienie skóry. Objawy nie są groźne dla zdrowia, jednak powodują tymczasowy dyskomfort. Najgorzej znoszą je dzieci, a także osoby zmagające się z nadwrażliwością skóry. Dlatego warto wiedzieć, co na ukąszenie komarów warto zastosować, aby szybko uśmierzyć nieprzyjemne odczucia. Można zatem sięgnąć po preparaty łagodzące objawy ukąszenia, takie jak żele chłodzące z aloesem, panthenolem czy mentolem. Środki te przynoszą ulgę, zmniejszają swędzenie i łagodzą zaczerwienienie. Dobre efekty dają także maści zawierające hydrokortyzon, które działają przeciwzapalnie i redukują obrzęk. Warto również stosować preparaty antyhistaminowe w formie kremów lub żeli, które hamują reakcję alergiczną i szybko zmniejszają bąble. Jeśli swędzenie jest szczególnie dokuczliwe, można użyć zimnych okładów, które przynoszą natychmiastową ulgę.

Domowe metody także mogą być skuteczne. Na miejsce ukąszenia można nałożyć pastę z sody oczyszczonej i wody, która neutralizuje toksyny wprowadzone przez komara. Plasterek cebuli lub przekrojonego ziemniaka również działa łagodząco dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym. Pomocne mogą być olejki eteryczne, takie jak olejek lawendowy czy z drzewa herbacianego, które mają działanie przeciwbakteryjne i zmniejszają podrażnienia.

W przypadku dzieci warto wybierać produkty dedykowane najmłodszym, które są delikatniejsze dla ich wrażliwej skóry. Aby uniknąć rozdrapania bąbli, można zastosować opatrunki lub plastry ochronne, szczególnie u małych dzieci. Jeśli dojdzie do zakażenia bakteryjnego spowodowanego drapaniem, konieczne może być użycie maści z antybiotykiem po konsultacji z lekarzem.

Warto również pamiętać o zachowaniu higieny miejsca ukąszenia – przemycie wodą z mydłem zmniejszy ryzyko infekcji. Unikanie dalszego kontaktu z owadami, na przykład przez zastosowanie repelentów, pozwala ograniczyć liczbę nowych ukąszeń. W razie nasilenia się objawów, takich jak silny obrzęk, gorączka czy trudności w oddychaniu, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to świadczyć o reakcji alergicznej. Odpowiednia reakcja na ukąszenie komara pozwala szybko złagodzić dolegliwości i uniknąć powikłań.

Wycieczki zagraniczne i komary 

Wybierając się w podróż do obszarów, gdzie występuje wysokie ryzyko chorób przenoszonych przez komary, takich jak malaria, denga czy wirus Zika, warto rozważyć zaszczepienie lub inne środki zapobiegawcze. Przed wyjazdem do takiego obszaru zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem specjalizującego się w zakresie w celu omówienia odpowiednich kroków. 

Szczepienia stosuje się w zależności od miejsca podróży, istnieją szczepionki przeciwko niektórym chorobom przenoszonym przez komary, takim jak szczepionka przeciwko wirusowi denga. Natomiast leki przeciwmalaryczne będą odpowiednie w obszarach endemicznych dla malarii. Zaleca się wtedy stosowanie leków przeciwmalarycznych, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia. W takich miejscach konieczna jest też odpowiednia ochrona osobista. Stosowanie środków odstraszających komary, noszenie długich ubrań i moskitier oraz unikanie aktywności na zewnątrz w godzinach, gdy komary są najaktywniejsze, mogą również pomóc w zmniejszeniu ryzyka ukąszenia.

Skuteczna ochrona przed chorobami przenoszonymi przez komary wymaga zazwyczaj zastosowania kilku metod jednocześnie, dlatego ważne jest, aby dokładnie przygotować się przed podróżą do obszarów, gdzie komary stanowią zagrożenie.