Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego

Bardzo powszechną dolegliwością żołądkową w dzisiejszym świecie jest refluks żołądkowo-przełykowy, to bardzo nieprzyjemny stan. Jego przyczyny mogą być różne i mogą dotyczyć osób w każdym wieku.

Czym jest refluks żołądkowo-przełykowy?

Refluks żołądkowo-przełykowy to stan, w którym treść pokarmowa z żołądka cofa się do przełyku, powodując podrażnienie jego błony śluzowej. Może występować sporadycznie, na przykład po obfitym posiłku lub spożyciu pikantnych potraw, wtedy objawy są zazwyczaj krótkotrwałe i nie wpływają znacząco na jakość życia. Jednakże, gdy refluks występuje regularnie i często, mówimy o przewlekłym refluksie żołądkowo-przełykowym, który może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Objawy obejmują zgagę, uczucie pieczenia za mostkiem, kwaśne odbijanie, ból w klatce piersiowej, trudności w przełykaniu, chrypkę i przewlekły kaszel. W cięższych przypadkach mogą pojawić się powikłania, takie jak zapalenie przełyku, wrzody, a nawet zwężenie przełyku, co dodatkowo komplikuje życie pacjenta.

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego

Refluks żołądkowo-przełykowy, poza najbardziej charakterystycznym objawem, jakim jest zgaga, może wyróżniać się również szeregiem innych symptomów. Jednym z częstych objawów jest kwaśne odbijanie, czyli uczucie cofania się kwaśnej treści żołądkowej do jamy ustnej. Pacjenci mogą także doświadczać bólu w klatce piersiowej, który bywa mylony z bólem serca, co może prowadzić do niepotrzebnego niepokoju i konieczności diagnostyki kardiologicznej.

Trudności w przełykaniu, zwane dysfagią, to kolejny objaw, który może wskazywać na refluks. Chrypka i przewlekły kaszel są również często spotykane, zwłaszcza rano, gdyż kwas żołądkowy może podrażniać struny głosowe i drogi oddechowe. Refluks może powodować uczucie guza w gardle, co jest określane jako globus hystericus, a także może prowadzić do przewlekłego zapalenia gardła.

Długotrwały refluks może prowadzić do erozji szkliwa zębów, wynikającej z częstego kontaktu z kwasem żołądkowym. Niekiedy pacjenci skarżą się na nieprzyjemny smak w ustach, który może być wynikiem cofania się treści pokarmowej. Zdarza się również, że refluks powoduje bóle brzucha, nudności oraz wymioty.

Nieleczony refluks żołądkowo-przełykowy może prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak zapalenie przełyku, wrzody czy nawet rozwój przełyku Barretta, który jest stanem przedrakowym. 

Przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego

Refluks żołądkowo-przełykowy ma wiele przyczyn, które można podzielić na czynniki zewnętrzne, leki oraz przyczyny chorobowe. Czynniki zewnętrzne obejmują przede wszystkim styl życia i dietę. Spożywanie dużych ilości tłustych, pikantnych lub kwaśnych potraw, a także napojów gazowanych, alkoholu i kawy, może prowadzić do osłabienia dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja cofaniu się treści żołądkowej. Palenie tytoniu również wpływa negatywnie na jego funkcjonowanie, zwiększając ryzyko refluksu.

Nadmierna masa ciała i otyłość to kolejne ważne czynniki ryzyka, ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha wywiera nacisk na żołądek, co może prowadzić do cofania się jego treści do przełyku. Leżenie po jedzeniu lub jedzenie na krótko przed snem może również przyczyniać się do refluksu, ponieważ grawitacja nie pomaga w utrzymaniu treści żołądkowej w żołądku.

Wiele leków może wywoływać refluks żołądkowo-przełykowy lub nasilać jego objawy. Przykłady obejmują leki przeciwzapalne niesteroidowe (NLPZ), takie jak ibuprofen i aspiryna, które mogą podrażniać błonę śluzową żołądka. Blokery kanału wapniowego, stosowane w leczeniu nadciśnienia, podobnie jak niektóre leki stosowane w leczeniu astmy, takie jak teofilina, mogą osłabiać działanie przełyku. 

Przyczyny chorobowe refluksu obejmują szereg schorzeń, które mogą wpływać na funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku lub zwiększać ciśnienie wewnątrzbrzuszne. Przepuklina roztworu przełykowego to stan, w którym część żołądka przemieszcza się przez przeponę do klatki piersiowej, co może zaburzać działanie przełyku. Choroby układu pokarmowego, takie jak gastropareza, powodują opóźnione opróżnianie żołądka, co zwiększa ryzyko refluksu.

Ciąża jest kolejnym stanem, który może prowadzić do refluksu, z powodu wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej oraz zmian hormonalnych, które osłabiają funkcjonowanie przełyku. Stres i lęk mogą również wpływać na funkcjonowanie przewodu pokarmowego, prowadząc do nasilenia objawów refluksu.

Leczenie objawów refluksu

Leczenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego jest możliwe i obejmuje zarówno leki, jak i zmiany stylu życia. Przede wszystkim zaleca się unikanie potraw i napojów, które mogą nasilać objawy, takich jak pikantne jedzenie, tłuste potrawy, alkohol, kawa i czekolada. Ważne jest również unikanie jedzenia na krótko przed snem oraz spożywanie mniejszych, częstszych posiłków zamiast dużych porcji.

Leki stosowane w leczeniu to przede wszystkim inhibitory pompy protonowej (IPP), takie jak omeprazol, esomeprazol czy pantoprazol. Leki te zmniejszają produkcję kwasu żołądkowego, co pomaga w łagodzeniu objawów. Inne leki to antagoniści receptora H2, jak ranitydyna i famotydyna, które również redukują ilość kwasu w żołądku, choć są mniej skuteczne niż IPP. Dodatkowo, leki zobojętniające kwas żołądkowy, takie jak preparaty zawierające wodorotlenek glinu lub magnezu, mogą być stosowane w celu szybkiego łagodzenia objawów. Suplementy diety, takie jak probiotyki, mogą również wspomagać zdrowie przewodu pokarmowego, choć ich skuteczność w kontekście refluksu nie jest jednoznacznie potwierdzona.

Skuteczność leczenia zależy od indywidualnych cech pacjenta oraz ścisłego przestrzegania zaleceń lekarza. Wiele osób doświadcza znaczącej poprawy objawów już po kilku tygodniach stosowania leków i zmian w stylu życia. W cięższych przypadkach leczenie może trwać dłużej, a czasem konieczne są interwencje chirurgiczne, takie jak fundoplikacja. Ważnym aspektem leczenia jest również utrzymanie zdrowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość mogą nasilać objawy. Regularna aktywność fizyczna i zdrowa dieta mogą znacząco poprawić komfort życia pacjentów. W przypadku nasilonych objawów lub braku poprawy mimo leczenia, konieczne jest skonsultowanie się z gastroenterologiem, który może zlecić dodatkowe badania, takie jak gastroskopia, w celu dokładniejszej oceny stanu przewodu pokarmowego.

Czym jest zgada?

Zgaga to uczucie pieczenia lub palenia za mostkiem, które często promieniuje do gardła. Jest spowodowana cofaniem się kwasu żołądkowego do przełyku, co podrażnia jego błonę śluzową. Choć sporadyczna zgaga nie jest zazwyczaj niebezpieczna i może być wywołana przez konkretne pokarmy lub napoje, częsta lub przewlekła zgaga może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. Przewlekła zgaga może być objawem refluksu żołądkowo-przełykowego, który wymaga leczenia, aby zapobiec komplikacjom takim jak zapalenie przełyku, wrzody, czy przełyk Barretta, będący stanem przedrakowym.

Aby zapobiegać zgadze, warto unikać pokarmów i napojów, które ją wywołują, takich jak pikantne potrawy, tłuste jedzenie, kawa, alkohol i napoje gazowane. Jedzenie mniejszych, częstszych posiłków zamiast dużych porcji może również pomóc, podobnie jak unikanie jedzenia na krótko przed snem. Podnoszenie głowy łóżka oraz unikanie leżenia tuż po posiłku także może zmniejszyć ryzyko zgagi. 

Leczenie zgagi często obejmuje stosowanie leków zobojętniających kwas żołądkowy, które mogą szybko złagodzić objawy. W przypadku uporczywych objawów konieczna jest konsultacja z lekarzem, aby ocenić stan i wdrożyć odpowiednie leczenie.