Jak zregenerować zniszczone stawy?

Regeneracja zniszczonych stawów to proces, który może poprawić jakość życia osób borykających się z bólem i ograniczoną ruchomością stawów. Odzyskanie sprawności ruchowej jest możliwe dzięki wprowadzeniu zmian w stylu życia, diecie oraz aktywności fizycznej.

Budowa stawów

Aby zrozumieć działanie stawów powinniśmy przyjrzeć się ich budowie. Choć stawy mogą się różnić w zależności od tego w jakim miejscu się znajdują oraz za jakie ruchy odpowiadają to podstawowa budowa stawów obejmuje:

• Powierzchnie stawowe- zakończenia kości wchodzące w skład stawu. Pokryte są warstwą chrząstki stawowej zapobiegającej nadmiernemu tarciu i zapewniającej płynność ruchów.

• Torebkę stawową- to struktura otaczająca staw. Jest ona wykonana z mocnej tkanki, która chroni staw i utrzymuje go w stabilnej pozycji. Jej wnętrze wypełnione jest płynem stawowym.

• Płyn stawowy- inaczej zwany mazią stawową jest lepką cieczą, która zmniejsza tarcie, nawilża i odżywia chrząstkę stawową.

• Więzadła- to pasma tkanki łącznej, stabilizujące staw, łącząc kości ze sobą i ograniczając nadmierny zakres ruchu.

Oprócz powyższych elementów w niektórych stawach, np. w stawie kolanowym znajdują się łąkotki, czyli krążki chrząstki, pełniące funkcje poduszki, która poprawia dopasowanie powierzchni stawowych i amortyzuje obciążenia.

Jakie funkcje pełnią stawy?

Stawy to połączenia między kośćmi umożliwiające ich zginanie i prostowanie lub rotację. Różnorodność ruchów pozwala na wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie, pisanie, czy podnoszenie przedmiotów.

Funkcje stawów to między innymi amortyzacja, która jest istotna dla kończyn, szczególnie narażonych na uszkodzenia. Stawy podatne na obciążenia to między innymi staw biodrowy czy kolanoey. Chrząstka stawowa oraz łąkotki pochłaniają wstrząsy i rozkładają obciążenia równomiernie na powierzchnie stawowe, chroniąc kości przed uszkodzeniami, natomiast płyn maziowy działa jak smar redukując tarcie.

Stawy pełnią także funkcje odpowiedzialną za stabilizację ciała. Budowa stawów kontroluje utrzymanie właściwego ułożenia kości i odpowiedniej pozycji podczas ruchu i spoczynku. Stabilizacyjna funkcja stawów jest kluczowa dla zapobiegania urazom i umożliwia wykonywanie precyzyjnych ruchów, nie narażając organizmu na kontuzje.

Co wpływa na stan stawów?

Stan stawów zależy od wielu czynników, na które mamy zarówno bezpośredni wpływ, jak sytuacji, które wynikają z zewnętrznych, niezależnych od nas czynników.

Styl życia i aktywność fizyczna przekładają się na stan stawów. Ćwiczenia powinny uwzględniać odpowiednie obciążenie stawów. Ważne jest aby znać granice w zapobieganiu przeciążenia stawów, jednak regularność ćwiczeń zapobiega osłabieniu mięśni i więzadeł, co zwiększa ryzyko urazów oraz przyspiesza degenerację stawów.

Na obciążenie stawów bezpośredni wpływ ma masa ciała. Szczególnie narażone są stawy kolanowe, biodrowe i kręgosłup. Nadwaga i otyłość zwiększając nacisk na stawy prowadząc do przyspieszonego zużycia chrząstki stawowej i rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, dlatego osoby chcące zachować sprawne stawy powinny kontrolować masę ciała poprzez ćwiczenia i zdrowe odżywianie.

Dieta bogata w wartościowe składniki odżywcze jak witamina D, wapń i kwasy tłuszczowe omega-3, wspiera zdrowie kości i chrząstki. Jednak w regeneracji tkanki łącznej ważną rolę odgrywają witamina C i kolagen. Natomiast z jadłospisu powinniśmy wyeliminować cukry i tłuszcze trans, które zwiększają ryzyko wystąpienia stanów zapalnych stawów.

Stany zapalne stawów oraz inne choroby autoimmunologiczne jak reumatoidalne zapalenie stawów, uszkadzają ich strukturę. A choroby o przewlekłym podłożu zapalnym mogą prowadzić do degradacji chrząstki oraz innych elementów stawów, dlatego wczesne rozpoznanie i wprowadzenie odpowiedniej terapii jest kluczowe dla ograniczenia ich wpływu na stan stawów.

Genetyka i wiek to czynniki, które najczęściej odpowiedzialne są za zły stan stawów. Predyspozycje do chorób stawów jak osteoporoza mogą mieć uwarunkowania genetyczne, jednak wraz z wiekiem rośnie ryzyko procesów degeneracyjnych wpływających na stan stawów. W podeszłym wieku zanika ilość chrząstki stawowej przez co ruchy mogą być ograniczone i towarzyszyć im mogą dolegliwości bólowe.

Objawy chorób stawów

Objawy chorych stawów mogą się różnić  w zależności od przyczyny oraz stopnia zaawansowania choroby. Pacjenci najczęściej zgłaszają ból o różnym stopniu nasilenia, który może pojawiać się zarówno podczas poruszania jak i podczas spoczynku. Ból stawów częściej występuje pod koniec dnia lub po wysiłku fizycznym. Częstym objawem towarzyszącym jest sztywność stawów. Trudności w poruszaniu występują najczęściej po dłuższym bezruchu dlatego charakterystyczna jest poranna sztywność stawów.

Toczące się stany zapalne w obrębie stawów mogą powodować obrzęk stawów. Jeśli zaważymy ze opuchliźnie towarzyszy zaczerwienienie i uczucie ciepłoty należy skonsultować się lekarzem gdyż może być to objawem ostrego zaplenia stawów.

Przewlekłe choroby stawów mogą powodować zmiany w kształcie stawów i przyczyniać się do ich deformacji, natomiast pojawiające się trzeszczenie podczas ruchu wynika  z uszkodzenia chrząstki w stawie co prowadzi do tarcia między kośćmi. Z kolei uszkodzenie więzadeł i mięśni stabilizujących stawy sprawia, że pacjentom towarzyszy uczucie niestabilności stawów lub jakby miały „wypaść” podczas ruchu.

W chorobach zapalnych stawów możemy odczuwać ogólne objawy takie jak gorączka, zmęczenie, osłabienie, utrata masy ciała oraz złe samopoczucie.

Jak wzmocnić stawy?

Zapobieganie chorobom stawów skupia się na ich wzmocnieniu, które może obejmować kilka aspektów stylu życia.

Bardzo ważnym elementem jest aktywność fizyczna. Jej brak nie tylko osłabia mięśnie i więzadła przyspieszając procesy degeneracyjne stawów ale także wpływa na zwiększenie masy ciała. Nadwaga i otyłość zwiększają nacisk na stawy, głownie stawy kolanowe, biodrowe i kręgosłup i pośpieszają zużycie chrząstki prowadząc do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów.  Ćwiczenia powinny być dobrane do naszego stanu zdrowia i skupiać się na aktywnościach nie przeciążających stawów, Dobrym wyborem będzie więc pływanie czy jazda na rowerze.

Na utrzymanie zdrowych stawów wpływa dieta. Pełnowartościowe posiłki powinny zwierać takie składniki odżywcze jak witamina D, wapń, kwasy tłuszczowe omega-3, witamina C i kolagen. Składniki te nie tylko wspierają zdrowie kości i chrząstki ale także odgrywają ważną role w regeneracji tkanki łącznej. Z diety warto natomiast wyeliminować cukry prowadzące do stanów zapalnych.

Czynniki zewnętrzne wpływające na zdrowie stawów jak urazy i skręcenia mogą prowadzić do długotrwałych problemów ze stawami, nawet po ich wygojeniu. Powtarzające się mikrourazy wpływają na zużycie stawów, dlatego podczas aktywności fizycznej powinniśmy odpowiednio zabezpieczać stawy i unikać ich przeciążeń.

Długotrwałe stany zapalne stawów wynikające między innymi z chorób autoimmunologicznych prowadzą do degradacji chrząstki i innych struktur stawowych, co objawia się bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwoli na zmniejszenie negatywnych skutków tych schorzeń dla stawów.