Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby zwyrodnieniowej stawów?

Kiedy przez dłuższy czas bolą stawy, nie należy tego bagatelizować, może to oznacza ich przeciążenie, ale też zwyrodnienie stawów, które wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Im szybciej zostanie wykryta, tym większe są szanse na spowolnienie jej rozwoju i złagodzenie objawów. Długotrwały ból stawów to sygnał, że organizm domaga się uwagi i nie wolno go ignorować.

Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) to przewlekłe schorzenie polegające na stopniowym zużywaniu się chrząstki stawowej. Jest to jedna z najczęstszych chorób układu ruchu, która dotyka głównie osoby po 50. roku życia, choć może wystąpić także u młodszych. Choroba rozwija się powoli i początkowo może nie dawać wyraźnych objawów. W miarę postępu dochodzi do uszkodzenia nie tylko chrząstki, ale również kości podchrzęstnej, więzadeł, torebki stawowej i mięśni.

Osteoartroza może obejmować różne stawy, najczęściej kolanowe, biodrowe, kręgosłupa i drobne stawy rąk. Przyczyn choroby jest wiele, w tym predyspozycje genetyczne, wiek, nadwaga, urazy mechaniczne oraz przeciążenia wynikające z pracy fizycznej. Do rozwoju choroby przyczynia się również brak aktywności fizycznej, a także nieprawidłowa dieta uboga w składniki odżywcze. Niekiedy choroba rozwija się jako powikłanie innych schorzeń, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Choroba zwyrodnieniowa prowadzi do ograniczenia ruchomości stawów, a także utraty sprawności. Z czasem może dojść do trwałego kalectwa. W zaawansowanym stadium choroba znacząco obniża jakość życia chorego. Proces chorobowy jest nieodwracalny, dlatego tak ważne jest jego wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie. 

Schorzenie to jest częstą przyczyną niepełnosprawności wśród osób starszych. Choroba zwyrodnieniowa stawów stanowi poważne wyzwanie dla współczesnej medycyny. Wczesne wdrożenie leczenia może pomóc w uniknięciu powikłań i poprawić komfort życia pacjenta.

Choroba zwyrodnieniowa stawów – objawy

Pierwszym objawem choroby zwyrodnieniowej stawów jest zazwyczaj ból, który pojawia się podczas ruchu i ustępuje w spoczynku. Ustępuje on również w nocy. Charakterystyczne jest uczucie sztywności stawów, szczególnie po dłuższym bezruchu, np. po przebudzeniu. Może występować także ograniczenie ruchomości w zajętym stawie. W niektórych przypadkach zauważalne są trzeszczenia lub przeskakiwanie w stawie podczas poruszania. 

W zaawansowanym stadium pojawiają się deformacje stawów i zanik mięśni w ich okolicy. Obrzęki i stan zapalny wokół stawu to kolejny z możliwych objawów. Chorzy też skarżą się na uczucie „blokowania się” stawu. Często występuje także zmęczenie stawu przy codziennych czynnościach. Objawy mają tendencję do nasilania się w chłodne lub wilgotne dni. Niekiedy pojawia się uczucie osłabienia w kończynie objętej chorobą. Postępujące zmiany mogą prowadzić do problemów z poruszaniem się. Choroba wpływa na codzienne funkcjonowanie i obniża jakość życia. Objawy zwyrodnienia stawów mogą mieć różne nasilenie, w zależności od stopnia zaawansowania zmian. 

Choroba zwyrodnieniowa stawów – jakie badania warto wykonać?

Rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej stawów opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz diagnostyce obrazowej. Podstawowym badaniem jest zdjęcie rentgenowskie (RTG), które może wykazać zwężenie szpary stawowej, osteofity i zmiany w strukturze kości. W niektórych przypadkach zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI), który pozwala ocenić stan chrząstki stawowej i tkanek miękkich. Tomografia komputerowa (CT) może być pomocna przy szczegółowej ocenie uszkodzeń kości. Badanie ultrasonograficzne (USG) umożliwia ocenę obecności płynu w stawie i stanu błony maziowej. Badania laboratoryjne, takie jak OB i CRP, pozwalają wykluczyć inne choroby zapalne stawów. Wskazane może być również oznaczenie kwasu moczowego, by wykluczyć dnę moczanową. 

Wieloaspektowa diagnostyka jest kluczowa, ponieważ objawy mogą przypominać inne schorzenia reumatyczne. Czasami lekarz może zdecydować się na punkcję stawu i analizę płynu stawowego. W ocenie ogólnego stanu zdrowia warto wykonać morfologię i próby wątrobowe. Pomocne może być także badanie poziomu witaminy D i wapnia, szczególnie przy podejrzeniu współistniejącej osteoporozy. Konsultacja z reumatologiem lub ortopedą może być niezbędna dla prawidłowego rozpoznania. Regularne badania kontrolne pozwalają monitorować postęp choroby. Wczesna diagnostyka umożliwia szybsze rozpoczęcie leczenia. 

Co pomaga na zwyrodnienie stawów?

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów ma na celu łagodzenie objawów oraz spowolnienie postępu choroby. Ogromne znaczenie ma regularna aktywność fizyczna, która poprawia ruchomość stawów i wzmacnia mięśnie. Zalecane są ćwiczenia o niskim obciążeniu, takie jak pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking. Bardzo ważna jest także kontrola masy ciała, nadwaga zwiększa obciążenie stawów, zwłaszcza kolanowych i biodrowych. Pomocne są także zabiegi fizjoterapeutyczne, m.in. masaże, ultradźwięki czy krioterapia. 

W łagodzeniu objawów stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W niektórych przypadkach pomocne mogą być zastrzyki dostawowe z kwasu hialuronowego lub sterydów. Coraz częściej stosuje się także terapię osoczem bogatopłytkowym (PRP). Ważnym elementem wspomagającym leczenie jest odpowiednia dieta bogata w kwasy omega-3, wapń, witaminę D i antyoksydanty. 

Suplementacja kolagenu może również wspomagać leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów, szczególnie we wczesnych stadiach. Kolagen jest podstawowym składnikiem chrząstki stawowej i odpowiada za jej elastyczność oraz wytrzymałość. Wraz z wiekiem naturalna produkcja kolagenu w organizmie maleje, co sprzyja degeneracji stawów. Przyjmowanie hydrolizowanego kolagenu może wspierać regenerację uszkodzonej chrząstki. Badania wskazują, że regularna suplementacja może zmniejszyć dolegliwości bólowe i poprawić ruchomość stawów. Najczęściej stosuje się kolagen typu II, który najlepiej działa na stawy. Suplementy kolagenowe często zawierają też dodatkowe składniki, takie jak witamina C, glukozamina czy kwas hialuronowy, które wspierają jego działanie. Pierwsze efekty suplementacji kolagenu pojawiają się zwykle po kilku tygodniach regularnego stosowania. Kolagen jest dobrze tolerowany i bezpieczny dla większości osób. 

Ciepłe okłady mogą łagodzić ból i sztywność stawów, podczas gdy zimne pomagają przy stanie zapalnym. Czasami zaleca się noszenie stabilizatorów lub ortez dla odciążenia stawu. Leczenie powinno być indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta. 

Ważne jest również edukowanie chorych na temat ich schorzenia. Osoby aktywne i świadome mają większe szanse na zahamowanie rozwoju choroby. Skuteczność terapii zwiększa również regularność w stosowaniu zaleconych metod. W skrajnych przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczna może być interwencja chirurgiczna, np. endoprotezoplastyka stawu. Leczenie operacyjne przynosi znaczną ulgę w bólu i poprawia jakość życia. 

Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów?

Aby zatrzymać postęp zwyrodnienia stawów, najważniejsze jest podjęcie działań już przy pierwszych objawach choroby. Regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości pacjenta, poprawia krążenie i elastyczność stawów. Istotne są ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące stawy, np. ćwiczenia izometryczne. 

Profilaktyka opiera się również na utrzymaniu prawidłowej masy ciała, która zmniejsza obciążenie stawów. Wskazane są też częste zmiany pozycji podczas pracy siedzącej i unikanie długotrwałego unieruchomienia. Dobrze dobrana dieta wspiera zdrowie chrząstki, dlatego warto spożywać produkty bogate w kolagen, witaminę C, D i antyoksydanty. Suplementacja kolagenu, glukozaminy i chondroityny może pomóc w spowolnieniu procesów degeneracyjnych. 

Wiele osób zastanawia się: choroba zwyrodnieniowa stawów – jak leczyć i skutecznie walczyć z ta chorobą?

Leczenie farmakologiczne powinno być prowadzone pod kontrolą lekarza i dostosowane do zaawansowania postępu choroby. Stosowanie zabiegów fizykalnych, takich jak laseroterapia czy magnetoterapia, może przynieść ulgę i poprawić krążenie w stawach. Rehabilitacja ruchowa prowadzona przez fizjoterapeutę jest bardzo pomocna. W niektórych przypadkach rozważa się zastosowanie terapii biologicznej. 

Unikanie urazów mechanicznych i przeciążeń stawów to kolejny ważny element profilaktyki. Warto także zadbać o ergonomiczne warunki pracy i wypoczynku. Noszenie odpowiedniego obuwia amortyzującego może odciążyć stawy kończyn dolnych. Stosowanie się do zaleceń lekarskich zwiększa skuteczność leczenia. Dzięki kompleksowemu podejściu możliwe jest utrzymanie dobrej jakości życia mimo diagnozy. Choć choroba zwyrodnieniowa stawów jest nieuleczalna, jej rozwój można skutecznie spowolnić.

Bibliografia:

Adam Greenspan, ‎Javier Beltran, ‎Rafał Obuchowicz „Diagnostyka obrazowa w ortopedii: dla lekarza praktyka” (2018)

https://leki.pl/poradnik/choroba-zwyrodnieniowa-stawow-jak-sobie-z-nia-radzic/ 

Maria Majdan, ‎Bożena Targońska-Stępniak, ‎Jolanta Parada-Turska „Choroba zwyrodnieniowa stawów” (2019)