Astygmatyzm czyli kiedy widzimy krzywo

Wady wzroku są schorzeniami, które wpływają na postrzeganie świata. Astygmatyzm jest jedną z najczęstszych chorób okulistycznych. Niestety wiele osób nie jest właściwie zdiagnozowanych i myli objawy astygmatyzmu z innymi schorzeniami.

Czym jest astygmatyzm?

Szacuje się, że na astygmatyzm choruje około 40% populacji, jednak stopień zaawansowania choroby jest różny u pacjentów i u części z nich symptomy mogą być subtelne i nie wymagające leczenia.

Astygmatyzm jest wadą wzroku, która polega na tym, że powierzchnia rogówki nie jest idealnie kulista, lecz ma nieregularny kształt. Kształt rogówki jest kluczowy dla prawidłowego załamywania światła. Normalna rogówka ma kształt zbliżony do kuli, natomiast przy astygmatyzmie jest bardziej eliptyczna. Efektem tej dysfunkcji jest nieostre widzenie spowodowane skupianiem się promieni świetlnych w różnych punktach oka.

Choć przyczyny astygmatyzmu nie są do końca poznane, przypuszcza się, że duży wpływ ma dziedziczenie tej wady. Jeśli ktoś z naszych rodziców czy dziadków cierpi na astygmatyzm istnieje prawdopodobieństwo, że ta wada wystąpi również u nas. Innym czynnikiem wywołującym astygmatyzm mogą być urazy. Jednak astygmatyzm spowodowany urazami nie jest regułą i nadal trwają badania w tym kierunku.

Trudno określić czy astygmatyzm to bliskowzroczność czy dalekowzroczność, ponieważ osoba z astygmatyzmem może mieć trudności zarówno z wyraźnym widzeniem obiektów bliskich, jak i dalekich, a obraz staje się rozmyty w różnych kierunkach.

Objawy astygmatyzmu

Pierwsze objawy astygmatyzmu mogą być subtelne i błędnie łączone ze zmęczeniem lub znużeniem.

Rozmazane lub zniekształcone widzenie jest najbardziej charakterystycznym objawem astygmatyzmu. Obiekty mogą wydawać się rozmyte lub zniekształcone w różnych kierunkach, np. pionowo, poziomo lub skośnie w związku z czym niektórzy osoby z astygmatyzmem mają trudności w określeniu linii prostej.

Trudności z widzeniem w nocy i w warunkach słabego oświetlenia to kolejny objaw astygmatyzmu. Jest to szczególnie niebezpieczne podczas jazdy samochodem, gdy reflektory innych pojazdów oraz światła uliczne wydają się rozmyte lub rozsiane. Problemy z widzeniem nocnym wynikają z faktu, że przy mniejszej ilości światła oko jeszcze gorzej radzi sobie z właściwym ogniskowaniem obrazów.

Osoby z astygmatyzmem często odczuwają uczucie zmęczenia oczu, szczególnie po długotrwałym wysiłku wzrokowym, takim jak czytanie, praca przy komputerze lub oglądanie telewizji. Długotrwałe zmęczenie oczu może prowadzić do uczucia pieczenia, swędzenia czy suchości oczu.

Częste bóle głowy mogą być objawem astygmatyzmu. Ból głowy w astygmatyzmie spowodowany jest nadmierną pracą mięśni oczu próbujących poprawić ostrość widzenia.

Niewyraźne widzenie i ciągłe zmęczenie oczu mogą prowadzić do trudności z koncentracją, zwłaszcza podczas czytania lub pisania. Osoby z astygmatyzmem mogą odczuwać dyskomfort podczas długotrwałej pracy wymagającej skupienia wzroku na bliskich obiektach, co w efekcie może wpłynąć na ich zdolność do utrzymania uwagi i koncentracji.

Astygmatyzm wpływa na postrzeganie przestrzeni. Osoby z tą wadą wzroku mogą mieć trudności z oceną odległości, co może prowadzić do problemów z koordynacją ruchową, np. podczas jazdy samochodem, chodzenia po schodach czy wykonywania precyzyjnych czynności manualnych.

Test na astygmatyzm

Aby sprawdzić nasze widzenie można przeprowadzić domowy test na astygmatyzm.  Stosuje się do tego narzędzie którym jest tarcza astygmatyzmu, składająca się z zestawu promieniście rozchodzących się linii o jednakowej grubości i długości, tworzących kształt podobny do koła.

1. Upewnij się, że obraz tarczy astygmatyzmu jest wyraźny i dobrze oświetlony.
2. Stań w odległości około 35-40 cm od ekranu lub kartki z testem.
3. Zakryj jedno oko, a drugie skieruj na tarczę. Następnie wykonaj ten sam krok z drugim okiem.

Jeśli widzisz wszystkie linie wyraźnie i jednakowo ostro, prawdopodobnie nie masz astygmatyzmu.

Jeśli niektóre linie wydają się ciemniejsze, grubsze lub bardziej rozmyte niż inne, może to wskazywać na astygmatyzm. W takim przypadku warto udać się do okulisty na profesjonalne badanie wzroku.

*Test ten jest tylko wskazówką i nie zastępuje dokładnej diagnozy lekarskiej.

Leczenie astygmatyzmu

Najczęstszą i najprostszą metodą korekcji astygmatyzmu są okulary korekcyjne. W okularach stosuje się specjalne soczewki cylindryczne, które kompensują nierównomierne załamanie światła w oku. Dzięki nim obraz staje się wyraźniejszy, a pacjent może poprawić swoje widzenie zarówno na bliskie, jak i dalekie odległości.

Metody korekcji astygmatyzmu obejmują także soczewki kontaktowe. W przypadku astygmatyzmu stosuje się tzw. soczewki toryczne, które mają specjalną konstrukcję, umożliwiającą korekcję nierównomiernego załamania światła. Soczewki te mogą być używane zarówno przez osoby z niewielką wadą, jak i przez tych, którzy mają bardziej zaawansowany astygmatyzm.

Dla osób, które chcą trwale pozbyć się astygmatyzmu, dostępne są zabiegi laserowej korekcji wzroku, Zabiegi te polegają na modelowaniu rogówki przy pomocy lasera, aby nadać jej odpowiedni kształt, który umożliwi prawidłowe załamywanie światła i wyraźne widzenie.

Dla osób, które nie kwalifikują się do korekcji laserowej, alternatywą mogą być soczewki wewnątrzgałkowe. Są one wszczepiane do oka podczas operacji, co pozwala na korekcję astygmatyzmu oraz innych wad wzroku, takich jak krótkowzroczność czy dalekowzroczność. Soczewki te działają podobnie jak soczewki kontaktowe, ale znajdują się wewnątrz oka, a nie na powierzchni rogówki.

Ortokorekcja to metoda, w której pacjent nosi specjalne, twarde soczewki kontaktowe jedynie na noc. Soczewki te delikatnie zmieniają kształt rogówki podczas snu, co umożliwia wyraźne widzenie w ciągu dnia bez konieczności noszenia okularów lub soczewek.

Choć ćwiczenia wzroku nie mogą w pełni skorygować astygmatyzmu, mogą pomóc w łagodzeniu niektórych jego objawów, takich jak zmęczenie oczu czy bóle głowy. Regularne ćwiczenia, takie jak zmiana ogniskowej wzroku z bliskiej na daleką odległość, mrużenie oczu, czy masowanie okolic oczu, mogą poprawić komfort widzenia.