Retinol w pielęgnacji - od czego zacząć i jak go bezpiecznie stosować

Czym jest retinol i jak działa na skórę?

Wiele osób kupuje kosmetyki, bo zawierają retinol. Na co jednak realnie pomaga i czy jest bezpieczny dla każdego typu skóry?

Retinol jest jednym z retinoidów czyli pochodnych witaminy A o właściwościach pobudzania wzrostu komórek nabłonka oraz zwiększenia syntezy glikoprotein warunkujących transport oligosacharydów przez błonę komórkową. Wnikają one do wnętrza komórki, łącząc się z białkiem, powodują zmianę ekspresji genów i w ten sposób modulują metabolizm komórkowy oraz syntezę białek i znalazły stosowanie w kosmetyce i leczeniu chorób dermatologicznych.

Retinol jest więc pochodną witaminy A o działaniu przeciwstarzeniowym, regenerującym i przeciwtrądzikowym. Działanie przeciwstarzeniowe retinolu polega na stymulowaniu produkcji kolagenu i elastyny, które odpowiadają za jędrność i elastyczność. To jedna z najlepiej przebadanych substancji anti-aging w dermatologii. Działanie regeneracyjne natomiast nie tylko upiększa ale realnie poprawia funkcjonowanie skóry na poziomie komórkowym. Skóra naturalnie odnawia się co 28–40 dni, ale z wiekiem ten proces zwalnia, a retinol przyspiesza cykl życia komórek naskórka, powodując ich szybsze złuszczanie i tworzenie nowych, a także odwraca część uszkodzeń posłonecznych. Retinol to także jeden z najskuteczniejszych składników aktywnych w walce z trądzikiem młodzieńczym i dorosłych. Jego działanie opiera się na regulacji pracy gruczołów łojowych, oczyszczaniu porów i przyspieszaniu regeneracji skóry.

Korzyści ze stosowania retinolu

Retinol, będący pochodną witaminy A, to jeden z najbardziej cenionych składników aktywnych we współczesnej kosmetologii i dermatologii. Jego skuteczność została potwierdzona licznymi badaniami, a efekty działania doceniają zarówno lekarze, jak i użytkownicy na całym świecie, a retinol na twarz stosowany regularnie przynosi skórze wiele korzyści.

Retinol jest znany przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwstarzeniowych. Badania kliniczne potwierdzają, że retinol działanie przeciwstarzeniowe zawdzięcza stymulacji fibroblastów do produkcji kolagenu i elastyny, czyli białek odpowiedzialnych za jędrność i elastyczność skóry. Dzięki temu regularne stosowanie retinolu może znacząco zmniejszyć widoczność drobnych linii i zmarszczek, szczególnie w okolicach oczu, ust i czoła. Ponadto, retinol przyspiesza proces odnowy komórkowej, co sprawia, że skóra staje się gładsza i bardziej promienna.

Kolejną korzyścią jest poprawa struktury i kolorytu skóry. Retinol działa złuszczająco, usuwając martwe komórki naskórka i pobudzając powstawanie nowych. Dzięki temu skóra staje się bardziej jednolita, a przebarwienia posłoneczne czy potrądzikowe ulegają redukcji. Regularne stosowanie retinolu może również zmniejszyć widoczność porów i poprawić ogólną gładkość cery, nadając jej zdrowy, świeży wygląd.

W leczeniu zmian trądzikowych u dorosłych dużą skuteczność wykazuje retinol. Co to oznacza dla długoterminowej terapii i profilaktyki nawrotów choroby? Retinol jest składnikiem w terapii trądziku, ponieważ normalizuje pracę gruczołów łojowych i zapobiega zatykaniu się porów. Działa przeciwzapalnie, redukując zaczerwienienia i stany zapalne związane z wypryskami. Ponadto, przyspiesza gojenie się zmian trądzikowych i zapobiega powstawaniu nowych, dzięki czemu skóra staje się czystsza i mniej podatna na niedoskonałości.

Retinol wspiera naturalne funkcje ochronne skóry, wzmacniając jej barierę hydrolipidową. Dzięki temu skóra lepiej zatrzymuje wilgoć i jest bardziej odporna na działanie czynników zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV. W połączeniu z nawilżającymi składnikami, takimi jak kwas hialuronowy czy ceramidy, retinol pomaga utrzymać optymalny poziom nawilżenia.

Kolejna korzyścią jest  hamowanie aktywności melanocytów, czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję melaniny, dzięki czemu skutecznie rozjaśnia przebarwienia. Jest szczególnie polecany w przypadku melasmy, plam starczych czy blizn potrądzikowych. Długotrwałe stosowanie retinolu prowadzi do wyrównania kolorytu skóry i przywrócenia jej naturalnego blasku.

Warto podkreślić, że efekty działania retinolu pojawiają się stopniowo, ale są długotrwałe. Wymaga on systematyczności oraz odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej, ponieważ zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV. Mimo początkowych podrażnień, jego działanie regenerujące, przeciwzmarszczkowe i oczyszczające czyni go jednym z najskuteczniejszych składników we współczesnej pielęgnacji.

Retinol – od czego zacząć?

Chociaż retinol jest jednym z najskuteczniejszych substancji dermokosmetyczych, jego nieprawidłowe używanie może prowadzić do podrażnień. Aby uniknąć zaczerwienienia, łuszczenia czy nadwrażliwości, warto wprowadzać go stopniowo i odpowiedzialnie i kolejnymi krokami są:

1. Adaptacja- obejmuje pierwszy miesiąc stosowania i polega na nakładaniu retinolu 1-2 razy w tygodniu, najlepiej wieczorem, a na wierzch należy stosować krem nawilżający. Jeśli jest to nasz pierwszy kontakt  z retinolem warto zacząć od jego niskiego stężenia które wynosi 0,2–0,3%.
2. Stopniowe zwiększanie częstotliwości- to kolejny krok wprowadzania retinolu. Jeśli skóra go dobrze toleruje możemy zwiększyć częstotliwość jego używania do co drugiego dnia. Nadal jednak  musimy obserwować skórę  i jeśli zauważymy zaczerwienienie, łuszczenie lub odczuwamy uczucie pieczenia powinniśmy wrócić do zmniejszonej częstotliwości.
3. Regularne stosowanie – zazwyczaj następuje po 2 miesiącach, gdy skóra się przyzwyczai. Stosowanie retinolu codziennie wymaga jednak unikania łączenia go z peelingami i innymi kawasami w tym samym dniu.

Bezpieczne stosowanie retinolu – najczęstsze błędy i jak ich unikać

Wiele osób nieświadomie popełnia pewne błędy w stosowaniu retinolu, które mogą porwadzić do uszkodzeń skóry, dlatego ważne jest żeby wiedzieć jak stosować retinol w pielęgnacji.

Najczęstszym błędem jest zbyt szybkie wprowadzenie go do pielęgnacji lub źle dobrane, zbyt wysokie stężenie retinolu na początek. Za duża częstotliwość używania retinolu w początkowym okresie zwiększa ryzyko tzw. „rtinol burn”, które charakteryzuje się podrażnianiem, zaczerwieniem i odwodnieniem skóry.

Warto pamiętać że retinol jest substancją silnie działającą i nie powinno się go łączyć z niektórymi substancjami, zwłaszcza z kwasami AHA, BHA czy nadtlenkiem benzoilu. Jeśli w naszej pielęgnacji znajduje się witamina C, powinniśmy ją stosować rano, a retinol wieczorem. Łączenie ich w tym samy czasie powoduje interakcje, które albo osłabiają działanie obojga substancji lub zwiększają możliwość wystąpienia podrażnień.

Ważne jest także to jak aplikować retinol. Nie zaleca się stosowania go na mokrą skórę, ponieważ wilgoć zwiększa jego penetrację, co może sprzyja podrażnieniom. Najlepiej odczekać 10-15 minut, upewnić się ze skóra jest sucha i dopiero nakładać krem do twarzy lub serum z retinolem. Błędem jest także nakładanie zbyt grubej warstwy retinolu. W rzeczywistości do twarzy wystarczy odrobina wielkości ziarna grochu, a większa ilość nie zwiększy efektów.

Choć terapia retinolem wokół oczu daje bardzo dobre efekty i przyczynia się do znaczącej poprawy kondycji skóry w tych miejscach, powinniśmy mieć świadomość, że skóra wokół oczu jest wyjątkowo wrażliwa ze względu na budowę i jest ona cieńsza niż w innych częściach twarzy. Dlatego retinol pod oczy powinien mieć bardzo niskie stężenie i nie powinno się go stosować codziennie. Można także sięgnąć po preparaty z retinolem dedykowane do tych miejsc, które często wyposażone są w precyzyjne aplikatory zapobiegające nałożeniu retinolu zbyt bisko linii rzęs.

Po retinolu zawsze należy nakładać krem nawilżający z ceramidami, kwasem hialuronowym lub pantalonem. Stworzy on warstwę barierową, a dla skóry bardzo suchej zaleca się stosowanie metody buforowej, polegającej na stosowaniu retinolu po kremie nawilżającym lub na ich mieszaniu. Działa to łagodniej ale nadal skutecznie.

Retinol zwiększa fotowrazliwość, dlatego podczas jego używania, nawet w pochmurne dni czy nie wychodząc na zewnątrz należy używać filtrów UV z SPF wynoszącym 30-50. Pomijanie tego kroku zwiększa ryzyko przebarwień i szybszego starzenia.

Zbyt szybka rezygnacja z terapii jest częstym błędem w używaniu retinolu. Na początku stosowania tego składnika może dojść do chwilowego pogorszenia się cery, a właściwe efekty retinolu są zauważalne dopiero po około 6-12 tygodniach regularnego używania. Pojawiające się wypryski i nasilenie trądziku jest naturalną reakcją, a w przypadku wyjątkowo silnych objawów lepiej zmniejszyć częstotliwość nakładania retinolu, a nie całkowicie rezygnować z jego stosowania.

Nawilżenie – jak zadbać o równowagę w pielęgnacji?

Nawilżenie to podstawowy filar skutecznej pielęgnacji skóry. Bez względu na wiek, typ cery czy porę roku, odpowiednie nawodnienie skóry jest istotne dla jej zdrowia, wyglądu i prawidłowego funkcjonowania. Nawilżona skóra jest bardziej elastyczna, odporna na podrażnienia, ma równy koloryt i lepiej broni się przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Prawidłowe nawilżenie wspiera naturalną barierę hydrolipidową skóry czyli cienką warstwę ochronną, która zapobiega utracie wody i chroni przed bakteriami, zanieczyszczeniami czy promieniowaniem UV. Skóra odwodniona staje się szorstka, ściągnięta i bardziej podatna na uszkodzenia, a także szybciej się starzeje.

W kontekście stosowania retinolu, odpowiednie nawilżenie nabiera jeszcze większego znaczenia. Retinol, mimo swoich licznych korzyści jak wygładzenie zmarszczek, zredukowany trądzik czy poprawa kolorytu skóry, może początkowo powodować skutki uboczne, takie jak suchość, złuszczanie, pieczenie czy uczucie napięcia. Dzieje się tak, ponieważ retinol przyspiesza odnowę komórkową i może tymczasowo osłabić barierę ochronną skóry.

Aby zminimalizować problemy skórne, podrażnienia i wspomóc regenerację, niezbędne jest włączenie silnie nawilżających kosmetyków do codziennej rutyny, które pomogą utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia i złagodzą działanie retinolu. Bardzo skuteczną metodą jest również tzw. „buffering”, czyli nakładanie kremu nawilżającego przed lub po aplikacji retinolu.

Nawilżenie jest więc to nie tylko komfortem dla skóry, ale także warunkiem skutecznej i bezpiecznej kuracji retinolem. Dlatego warto do pielęgnacji włączyć składniki aktywne wspierające nawilżenie, do których należą:

• Kwas hialuronowy – wiąże wodę w skórze, zapewniając długotrwałe nawilżenie.

• Gliceryna – działa humektantowo, przyciągając wodę z otoczenia.

• Mocznik – nawilża i złuszcza zrogowaciały naskórek.

• Ceramidy – odbudowują płaszcz hydrolipidowy, zapobiegając utracie wody.

• Aloes, pantenol, kwas mlekowy – łagodzą i wspierają regenerację.

Kwas hialuronowy do picia – wsparcie pielęgnacji od wewnątrz

Kwas hialuronowy (HA) to popularny składnik kosmetyczny, znany z właściwości nawilżających i przeciwstarzeniowych. Tradycyjnie stosowany w serum do twarzy czy kremach, coraz częściej pojawia się też w formie suplementów diety. Jest on naturalnym polisacharydem, który wiąże wodę, wspiera nawilżenie skóry od środka.

Badania potwierdzają, że kwas hialuronowy do picia zwiększa nawilżenie i elastyczność skóry, redukując drobne zmarszczki. Po spożyciu jest on rozkładany na mniejsze cząsteczki w układzie pokarmowym, a następnie wchłaniany do krwiobiegu, skąd może być wykorzystany nie tylko przez tkanki łączne i skórę, ale także wspierać funkcjonowanie stawów, działając jako smar dla chrząstek i pomagać przy suchości oczu związanej z wiekiem lub długotrwałym korzystaniem z ekranów.

W przeciwieństwie do kosmetyków, które działają głównie powierzchniowo, suplementacja kwasem hialuronowym wpływa na głębsze warstwy oraz większe obszary skóry poprawiając jej nawilżenie i elastyczność, a nowoczesne formy kwasu hialuronowego do picia, np. o niskiej masie cząsteczkowej, są lepiej przyswajalne niż ten stosowany w kremach, który często nie przenika głęboko przez warstwę rogową naskórka.

Kwas hialuronowy przyjmowany doustnie jest często lepiej tolerowany niż ten znajdujący się w kosmetykach, które mogą wywoływać reakcje alergiczne ze względu na podłoże w którym są zawieszone i dla osób z wrażliwą skórą oraz podrażnieniami forma do picia jest bezpieczniejsza.

Jeśli chodzi o wyniki, suplementacja jest bardziej kompleksowa, a efekty utrzymują się dłużej niż w przypadku kosmetyków, ponieważ działa on systemowo, odbudowując naturalne zasoby HA w organizmie. Z kolei kosmetyki będą dobrym rozwiązaniem jeśli zależy nam na natychmiastowym, lecz mniej trwałym rezultacie

Podsumowanie – retinol w pigułce

Retinol jest cennym składnikiem w pielęgnacji, a jego umiejętne stosowanie i cierpliwość mogą przynieść spektakularne rezultaty, zwłaszcza jeśli połączymy go z odpowiednim nawilżeniem. W praktyce dermatologicznej retinol uznawany jest za jedną z najskuteczniejszych substancji o udokumentowanym działaniu przeciwstarzeniowym i keratolitycznym. Jego regularne stosowanie wpływa na proliferację komórek naskórka, zwiększenie syntezy kolagenu oraz poprawę ogólnej struktury skóry. W analizach przypadków klinicznych oraz w dokumentacji fotograficznej pacjentów często stosuje się porównania typu retinol efekty przed i po, które obrazują redukcję drobnych zmarszczek, wyrównanie kolorytu, zmniejszenie widoczności porów oraz poprawę elastyczności skóry. Takie zestawienia są pomocne w ocenie skuteczności terapii retinoidami i stanowią ważny element monitorowania postępów leczenia, zwłaszcza w terapii przeciwtrądzikowej oraz przeciw fotostarzeniu skóry.

Połączenie kwasu hialuronowego do picia i retinolu w formie kosmetyków to bardzo dobre rozwiązanie. Oba te składniki działają synergistycznie i mogą przynieść pożądane efekty, między innymi zapewniają lepsze nawilżenie skóry, poprzez wpieranie warstwy hydrolipidowej przez HA. Oprócz lepszego nawilżenia stosowanie kwasu hialuronowego zmniejsza ryzyko podrażnień, poprawia elastyczność i napięcie skóry, a w trądziku dorosłych kwas hialuronowy będzie działał kojąco na oczyszczone retinolem pory.

Skoro retinol ma wiele dobrych właściwości, to czy istnieją przeciwwskazania w jego stosowaniu? Niestety tak i jest to między innymi ciąża i karmienie piersią, ponieważ retinol jest pochodną witaminy A, która ma działanie teratogenne, a także nadwrażliwa, uszkodzona i podrażniona skóra występująca w AZS, trądziku różowatym, w stanach zapalnych skóry oraz po kuracji silnymi kwasami, gdzie stosowanie retinolu może nasilić podrażnienia. Przeciwwskazaniem jest również alergia na retinoidy, która jednak występuje rzadko.

W powyższych przypadkach najlepiej skonsultować się lekarzem bądź kosmetologiem, który pomoże w wyborze alternatywy, do której należy między innymi bakuchinol, czyli retinol pochodzenia roślinnego o mniej drażniącym działaniu.

Bibliografia

Journal of Clinical Biochemistry and Nutrition, 2017

www.primabiotic.pl

Janiec W.; Kompendium farmakologii

Kwiatkowska B.; Jak dbać o skórę z problemami