Przyczyny kamicy nerkowej i jak postępować w przypadku ataku kolki nerkowej?

Kamienie nerkowe to złogi, które znajdują się w nerkach, a także dolnych drogach moczowych. Często nie dają o sobie znać, aż do momentu pojawienia się dolegliwości bólowych oraz innych objawów, które wykołują duży dyskomfort w codziennym funkcjonowaniu.

Czym jest kamica nerkowa?

Kamica nerkowa jest chorobą urologiczną, w wyniku której w nerkach oraz pęcherzu gromadzą się złogi w postaci kamieni.  Kamienie te mogą powodować ból, infekcje i inne powikłania, a ich proces powstawania jest skomplikowany i zależy od wielu czynników, w tym diety, nawodnienia i genetyki.

Także objawy kamicy nerkowej mogą być niejednoznaczne i różnić się w zależności od wielkości kamieni i stopnia zaawansowania choroby. Niektóre osoby dowiadują się o kamicy przy rutynowych badaniach kontrolnych i nie odczuwają większych dolegliwości gdy inne natomiast doświadczają ataków kolek, a u kobiet przy kamicy nerkowej może występować nietrzymanie moczu, co jest spowodowane podrażnieniem dolnych dróg moczowych wywołanym przez kamienie, a także infekcjami jakie może powodować nieleczona kamica nerkowa.

Istnieje kilka rodzajów kamieni nerkowych, a ich budowa strukturalna może wskazywać na konkretne schorzenie będące przyczyną kamicy. Wyróżnia się:

• Kamienie wapniowe, które składają się głównie z szczawianu wapnia, ale mogą też zawierać fosforan wapnia. Są najczęstszym typem kamieni nerkowych.
• Kamienie moczanowe, które tworzą się u osób z nadmiernym wydzielaniem kwasu moczowego, często związanym z dietą bogatą w białko.
• Kamienie szczawianowe, które powstają zaburzenia równowagi miedzy kwasami szczawianowm, cytrynowym i magnezem.
• Kamienie cystynowe, które są rzadkie i występują jako wynik zaburze genetycznych związanym z transportem aminokwasów.
• Kamienie struwitowe, które powstają w wyniku infekcji dróg moczowych i składają się z fosforanu amonowo-magnezowego. Są rzadko spotykane i stanowią około 9% schorzeń kamicy nerkowej.

Przyczyny kamicy nerkowej

Kamica nerkowa jest schorzeniem o wieloczynnikowej etiologii. W zależności od przyczyny występują różne rodzaje kamieni.

W powstawaniu kamieniu szczególną rolę odgrywa dieta. Ryzyko kamicy zwiększa nadmiar soli białka zwierzęcego oraz produktów zawierających szczawiany jak np. rabarbar, czekolada czy orzechy w diecie. Także niedostatecznie nawodnienie organizmu wpływa na powstawanie kamieni. Niska podaż płynów powoduję zgęstnienie i koncentrację moczu, co sprzyja krystalizacji i formowaniu się kamieni.
Spożywanie odpowiedniej ilości płynów pomaga rozcieńczyć mocz a także zwiększyć jego ilość wspierając wypłukiwanie patogennych substancji z układu moczowego.

Predyspozycje genetyczne zwiększają ryzyko kamicy nerkowej. Osoby, które mają w rodzinie przypadki kamicy nerkowej, są bardziej narażone na to schorzenie. Również niektóre dziedziczne zaburzenia metaboliczne maja wpływ na formowanie się kamieni nerkowych.  Zaburzenia wchłaniania różnych substancji sprzyja odkładaniu się ich w moczu w efekcie czego dochodzi do formowania się specyficznych typów kamieni nerkowych.

Przewlekłe infekcje bakteryjne dróg moczowych są nie tylko bolesne ale mogą prowadzić do  powstawania kamieni struwitowych, które szybko rosną i mogą wypełniać całe kielichy nerkowe, prowadząc do poważnych komplikacji.

Jak wygląda kolka nerkowa?

Atak kolki nerkowej jest bolesnym objawem kamicy nerkowej. Siła i intensywność bólu kolki nerkowej jest porównywalna do bólów porodowych.

Przyczyny kolki nerkowej to przemieszczanie kamienia nerkowego z nerki do moczowodu, gdzie może on utknąć, powodując zablokowanie przepływu moczu. Skurcze moczowodu, próbujące przesunąć kamień dalej, są odpowiedzialne za intensywny ból.

Kolka nerkowa zazwyczaj zaczyna się w dolnej części pleców, po jednej stronie, i może promieniować do brzucha, pachwiny, a nawet do narządów płciowych. Ból jest napadowy i może występować fazami co jest związane z ruchami kamienia wewnątrz dróg moczowych.

Oprócz ostrego bólu podbrzusza, pacjent może odczuwać również inne objawy towarzyszące kolce nerkowej jak:

• nudności i wymioty,
• częste oddawanie moczu w małych ilościach,
• ból podczas oddawania moczu,
• obecność krwi w moczu, co może być zauważalne jako różowe, czerwone lub brązowe zabarwienie moczu.

Ból kolki nerkowej jest zazwyczaj tak intensywnym bólem gdy chory nie jest w stanie funkcjonować dlatego należy podjąć odpowiednie środki mające na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych a także zwiększenie komfortu podczas ataku kolki.

Jak postępować w przypadku ataku kolki nerkowej?

Leczenie ataku kolki nerkowej może być wielokierunkowe i obejmować zarówno leczenie farmakologiczna jak i podanie płynów czy stosowanie ciepła.

Pierwszą linią zmniejszania bólu kolki nerkowej jest podanie środków przeciwbólowych jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, do których zaliczamy środki na bazie ibuprofenu, ketoprofenu, naproksenu czy deksketoprofenu. Można także wdrożyć podanie leków rozkurczowych, które zmniejszając skurcze mięśni moczowodu, ułatwią przesuwanie się kamienia.

Podczas kolki nerkowej istotne jest podanie dużej ilości płynów, najlepiej niskozmineralizowanej wody, która zwiększy ilość moczu i jego przepływ w celu przesunięcia kamienia.

Stosowanie ciepłych okładów lub wzięcie ciepłej kąpieli będzie dobrym rozwiązaniem na skurcze. Ciepło rozluźnia mięśnie, również te odpowiedzialne za atak bólowy. Ważne jednak żeby woda i okłady nie były zbyt gorące.

Choć może się to wydawać abstrakcyjne to aktywność fizyczna jest dobrym rozwiązaniem w przypadku kolki nerkowej. Ruch i grawitacja pomagają przesunąć kamienie w dół dróg moczowych w celu ich wydalenia.

Jeśli żaden z powyższych sposobów nie przyniósł efektów można zgłosić się na SOR w celu przeprowadzenia diagnostyki obrazowej i laboratoryjnej oraz podania silniejszych leków przeciwbólowych i rozkurczowych.