Mikrobiom skóry – dlaczego warto go chronić?

Co to jest mikrobiom skóry?

Skóra i jej pochodne tworzą powłokę wspólną, chroniącą głębiej leżące tkanki przed szkodliwym wpływem czynników mechanicznych, chemicznych i termicznych, pochodzących ze środowiska zewnętrznego. Poza funkcją ochronną, skóra bierze udział w regulacji temperatury ciała oraz w gospodarce wodnej i mineralnej. Będąc podłożem licznych zakończeń nerwowych przyjmujących bodźce dotykowe, bólowe i termiczne jest również narządem zmysłowym.

Skład skóry możne podzielić na kilka warstw, w który wchodzą naskórek i skóra właściwa. Naskórek jest najbardziej zewnętrzną warstwa skóry, , gdzie znajduje się mikrobiom, czyli złożony ekosystem mikroorganizmów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i roztocza, które pełnią funkcję ochronną i barierową skóry.

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć co to jest mikrobiom skóry, ponieważ skład mikrobiomu jest indywidualny dla każdego człowieka i zależy od wielu czynników, takich jak grubość skóry, jej wilgotność, temperatura, a nawet wiek i płeć . Różnorodność mikrobiomu wynika również z miejsca na ciele, inny skład flory będzie na twarzy, pod pachami, na dłoniach czy stopach.

W skład mikrobiomu najczęściej wchodzą bakterie jak:

• Staphylococcus epidermidis – działa ochronnie.
• Cutibacterium acnes  – związana z trądzikiem, ale też naturalny składnik mikrobiomu.
• Corynebacterium – obecna głównie w wilgotnych rejonach skóry.
• Grzyby z rodzaju Malassezia – mogą być związane z łupieżem i innymi dermatozami.
• Roztocza np. Demodex – naturalni mieszkańcy skóry twarzy, ale w nadmiarze mogą powodować problemy.

Dlaczego mikrobiom skóry ma kluczowe znaczenie dla zdrowia cery?

Niewidzialny ekosystem mikroorganizmów, którym jest mikrobiom pełni kluczową rolę w zdrowiu cery. Jego równowaga wpływa na ochronę przed patogenami, utrzymanie odpowiedniego nawilżenia oraz wspieranie naturalnych mechanizmów regeneracyjnych. Dysbioza mikrobiomu skóry, czyli brak równowagi między „dobrymi” a „złymi” mikroorganizmami, może prowadzić do problemów i stanów zapalnych. Zdrowa flora skóry pomaga ochraniać ją na zasadzie konkurencyjności o miejsce i składniki odżywcze z patogenami.

Zdrowy mikrobiom działa jak naturalna tarcza, chroniąc skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak zanieczyszczenia, promieniowanie UV czy agresywne składniki kosmetyków. Zaburzenia mikrobiomu skóry mogą prowadzić do wielu problemów dermatologicznych zarówno o charakterze estetycznym, jak i zapalnym czy przewlekłym jak:

• Wzrost ilości pategnów na naskórku, który prowadzi do zakażeń skóry, np. liszajca, zapalenia mieszków włosowych.

• Pogorszenie bariery ochronnej powoduje, że skóra staje się cieńsza, bardziej wrażliwa i łatwo dochodzi do odwodnienia efektem czego jest matowa szorstka i przesuszona cera.

• Stany zapalne skóry są efektem aktywacji układu immunologicznego przez zaburzony mikrobiom. Często mają one charakter przewlekły i objawiają się zaczerwienieniem, swędzeniem, pieczeniem, a nawet bólem.

• Nasilenie chorób skórnych jest często wynikiem dysbiozy mikroflory naskórka. Najczęściej obserwuje się  zaostrzenie trądziku, AZS, łojotokowego zapalenia skóry, łuszczycy i trądziku różowatego.

• Częste reakcje alergiczne i nietolerancje objawiające się wysypką i pokrzywką. Skóra reaguje silniej na kosmetyki, detergenty, zmiany temperatury, a nawet na wodę.

Jak odbudować mikrobiom skóry

Mikorbiom skórny jest nie mniej ważny niż mikrobiom jelitowy. Jego zachwianie może prowadzić do różnych dermatoz, a odbudowa wymaga podjęcia poważnych kroków Chcąc wiedzieć jak odbudować mikrobiom skóry powinniśmy się skupić na świadomej pielęgnacji oraz odpowiednim stylu życia.

Pierwszym i podstawowym krokiem w wspierającym zdrowie  mikrobiomu jest ograniczenie agresywnej pielęgnacji.  Zagrożone są zwłaszcza osoby z cerą problematyczną, stosujące silnie oczyszczające kosmetyki  zawierające alkohol, mydła, SLS, sztuczne zapachy i konserwanty. Takie produkty nie tylko usuwają brud i nadmiar sebum, ale także niszczą naturalną warstwę hydrolipidową skóry oraz pożyteczne bakterie. Aby odbudować mikrobiom, warto sięgać po delikatne środki myjące czyli takie, które mają fizjologiczne pH, są bezzapachowe i nie zawierają detergentów o działaniu odtłuszczającym. Warto sięgnąć po kosmetyki zawierające probiotyki, które pomagają odbudować mikrobiom, wzmacniając jego funkcje ochronne. Substancje te można znaleźć nie tylko w żelach myjących, ale także kremach, serach i tonikach, które wspierają naturalną florę bakteryjną skóry.

Ważnym aspektem jest również ograniczenie częstotliwości mycia i stosowanie wody o łagodnym składzie. Twarda woda, szczególnie zawierająca chlor, może uszkadzać naskórek i mikrobiom. Dlatego osoby z zaawansowanymi problemami skórnymi powinny rozważyć stosowanie filtrów do wody lub przemywanie twarzy wodą termalną lub hydrolatami. Po myciu warto natychmiast stosować toniki lub esencje przywracające prawidłowe pH skóry.

Odbudowa mikrobiomu to także kwestia diety i stylu życia. Skóra jest zwierciadłem tego, co dzieje się wewnątrz organizmu. Warto wprowadzić produkty bogate w błonnik, fermentowane przetwory mleczne, warzywa i owoce natomiast unikać powinniśmy przetworzonej żywności, cukru oraz tłuszczów. Pomocna będzie tez minimalizacja stresu, który ma wpływ na równowagę hormonalną.

Na stan mikorobiomu skóry maja wpływ czynniki zewnętrzne jak zanieczyszczenia środowiskowe oraz promieniowanie UV. Regularne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, unikanie dymu papierosowego oraz dbanie o odpowiedni poziom nawilżenia skóry to kluczowe kroki w jego regeneracji.

Kosmetyki przyjazne mikrobiomowi – na co zwracać uwagę?

Aby jak najlepiej zadbać o mikrobiom należy zwrócić uwagę na skład kosmetyków. Na rynku pojawiają się coraz częściej produkty, które nie tylko są delikatne dla równowagi flory naskórka, ale także takie które wspierają jej regenerację. Warto skupić się także na pielęgnacji włosów, gdyż zaburzony mikrobiom skóry głowy może być przyczyną łupieżu, oraz osłabienia mieszków włosowych czego konsekwencją jest wypadanie włosów.

Kosmetyki wspierające mikrobiom skóry to produkty zawierające prebiotyki, probiotyki i postbiotyki, które pomagają utrzymać równowagę mikroorganizmów na skórze. Dzięki nim skóra jest bardziej odporna na podrażnienia, stany zapalne i przesuszenie. Kosmetyki z probiotykami mogą znajdować się w produktach przeznaczonych dla każdego etapu pielęgnacji, od mycia po stosowanie kremów czy balsamów.

Naturalne pH skóry człowieka wynosi około 4,5–5,5 i jest lekko kwaśnym środowiskiem sprzyjającym rozwojowi korzystnych mikroorganizmów i ochronie przed patogenami. Zbyt wysokie pH w kosmetykach, spotykane w zasadowych mydłach jest częstą przyczyną zaburzeń  równowagi mikrobiomu, prowadzącą do przesuszenia skóry, podrażnień i zwiększonej podatności na infekcje.

Delikatny skład i formuła kosmetyków bez silnych substancji, alkoholu i drażniących konserwantów, mogą wspierać mikrobiom skóry, pomagając utrzymać jego równowagę i zdrowie. Kosmetyki o łagodnym składzie, wolne od agresywnych detergentów i syntetycznych konserwantów, są szczególnie polecane dla osób z wrażliwą skórą.

Substancje antybakteryjne zawarte w mydłach i środkach do dezynfekcji zabijają nie tylko patogenne bakterie, ale także te dobre, które wchodzą w skład mikrobiomu skóry. Dlatego nadużywanie substancji bakteriobójczych na dłuższą metę może być niebezpieczne i warto używać kosmetyków uzupełniających mikrobiom w postaci kremów czy balsamów.

Na uwadze należy mieć aby nie przeciążać skóry pielęgnacją, co może negatywnie wpłynąć na jej naturalna florę, prowadząc do podrażnień, przesuszenia i zaburzenia naturalnej bariery ochronnej. Nadużywanie kosmetyków ze zbyt dużą ilością substancji aktywnych oraz stosowanie preparatów niedostosowanych do swojej cery znacznie osłabia mikrobiom skóry twarzy.

Dieta a mikrobiom skóry

Dieta i styl życia mają ogromny wpływ zarówno na mikrobiom jelitowy jak i mikrobiom skóry jednak oba są ze sobą ściśle związane, ponieważ zdrowe jelita przekładają się na stan układu odpornościowego, przez co zmniejsza się ilość stanów zapalnych mogących odzwierciedlać się na skórze, a równowaga mikroflory jelitowej może wpływać na zmniejszone ryzyko wystąpienia chorób takich jak egzema, łuszczyca czy trądzik.

Włączenie do diety produktów bezpośrednio wpływających na stan skory, jak kolagen, kwas hialuronowy, kwasy omega, witaminy A, D i B oraz cynk oraz odpowiednie nawodnienie wspiera stan skóry w tym także utrzymanie właściwego mikro biomu na jej powierzchni. Składniki wspierające mikrobiom skóry to przede wszystkim:

• Błonnik pokarmowy znajdujący się w warzywach, owocach i produktach pełnoziarnistych.

• Fermentowane produkty będące źródłem probiotyków które znajdziemy w kefirze, jogurcie naturalnym i kiszonkach.

• Polifenole np. z zielonej herbaty, jagód czy kurkumy o działaniu przeciwzapalnym.

• Kwasy tłuszczowe omega-3 jak ryby morskie, siemię lniane, orzechy włoskie wpływające na  zmniejszenie stanów zapalnych i wspierające barierę lipidową skóry.

• Cynk, witamina D, witaminy z grupy B  wspomagają regenerację skóry i funkcjonowanie układu odpornościowego i występują w produktach takich jak:

• Cynk- znajduje się w pestkach dyni, orzechach nerkowca, mięsie wołowym i soczewicy.

• Witamina D jej najlepszym źródłem jest światło słoneczne, ale można ją znaleźć także w tłustych rybach (łosoś, makrela), jajkach i wzbogaconych produktach mlecznych.

• Witaminy z grupy B występują w pełnoziarnistych produktach zbożowych, drożdżach, jajkach, mięsie, roślinach strączkowych oraz orzechach.

Z diety natomiast warto wykreślić cukry proste i wysoko przetworzoną żywność, które sprzyjają rozwojowi bakterii oportunistycznych. Należy ograniczyć, a najlepiej wyeliminować stosowanie używek takich jak nikotyna czy alkohol, a także zmniejszyć spożywanie produktów zawierających kofeinę sprzyjającą odwodnieniu organizmu.

Bibliografia:

Fiedurek J.; Mikrobiom a zdrowie człowieka

Zubcowa J., Orasmae-Meder T.; 50 mitów o urodzie

Kwiatkowska B.; Jak dbać o skórę z problemami