Jakie badania krwi wykonać w przypadku chorej tarczycy?

Problemy z prawidłowym funkcjonowaniem tarczycy mogą objawiać się w różny sposób. Przed wizytą u endokrynologa warto wykonać pakiet badań, które pomogą w trafnej diagnozie chorób tarczycy.

Jakie funkcje pełni tarczyca?

Tarczyca jest gruczołem odpowiedzialnym za wydzielanie hormonów regulujących wiele procesów organizmu człowieka. Kształt tarczycy przypomina motyla i składa się z dwóch płatów połączonych cieśniną. Choroby tarczycy mogą zaburzać metabolizm powodując przyrost lub spadek wagi. U dorosłych wpływają na nastrój, koncentrację oraz zdolności intelektualne. Zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy mogą prowadzić do problemów psychicznych, takich jak depresja (czy nadmierna drażliwość i niepokój. Tarczyca reguluję także ciepłotę ciała oraz ma  wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Płodność i cykl menstruacyjny także ma związek z hormonami wydzielanymi przez tarczycę. Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy mogą powodować zaburzenia menstruacyjne, takie jak nieregularne cykle lub problemy z zajściem w ciążę.

Diagnostyka chorób tarczycy obejmuje zarówno badania laboratoryjne, obrazowe jak i wywiad lekarski i badania palpacyjnie.

Jak przygotować się do badań laboratoryjnych na tarczyce?

Rytm dobowy wydzielania TSH jest zmienny dlatego badania krwi na tarczyce wykonuje się rano kiedy stężenie tego hormonu jest najwyższe. Jeśli chodzi o jedzenie, to niektóre produkty mogą zakłócać parametry krwi dlatego zaleca się być na czczo jednak nie jest to wymagane. Warto natomiast nawodnić organizm poprzez picie wody. Po nocy krew jest gęstsza dlatego spożycie płynów nie tylko ją rozrzedzi, ale także uwidoczni żyły co ułatwi jej pobranie.

Jeśli przyjmujemy leki, najlepiej poinformować o tym lekarza. Niektóre suplementy diety zawierające między innymi biotynę mogą fałszować wyniki badania, dlatego warto je odstawić przed badaniem. Pobranie krwi powinniśmy wykonać również co najmniej 8 godzin po przyjęciu leków na tarczycę.

Na wynik badania krwi mają wpływ także czynniki jak stres czy aktywność fizyczna. Przed badaniem powinniśmy zrezygnować z nadmiernej aktywności, a poranny jogging przełożyć na inny termin. Warto także stawić się nieco wcześniej w laboratorium aby zmniejszyć ryzyko stresu oraz uspokoić oddech przed badaniem.

Co wykrywa badanie TSH?

Badanie TSH to jedno z podstawowych badań krwi używanych do oceny funkcji tarczycy. TSH to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, który reguluje pracę tarczycy. W odpowiedzi na poziom TSH tarczyca produkuje hormony T3 i T4, które kontrolują metabolizm organizmu. Stężenie TSH jest wyższe rano dlatego badanie najlepiej wykonywać je we wczesnych godzinach porannych.

Wyniki badania TSH pomagają zdiagnozować zaburzenia tarczycy:

• Podwyższone TSH może sugerować niedoczynność tarczycy – tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów.

• Obniżone TSH może wskazywać na nadczynność tarczycy – tarczyca produkuje nadmiar hormonów.

TSH jest kluczowym wskaźnikiem w diagnozowaniu i monitorowaniu takich chorób, jak choroba Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa. Jest również stosowane w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy, aby dostosować dawki leków.

Norma dla TSH mieści się w zakresie 0,2-4,5 mj. m./l

Badanie poziomu FT3 i FT4

Tarczyca odpowiada za produkcje dwóch ważnych hormonów jak T3 i T4. Odpowiadają one za wiele aspektów jak regulowanie metabolizmu, pracę serca, a także mają wpływ na układ nerwowy i temperaturę ciała. Jednak tylko niewielka część T3 i T4 krąży we krwi w wolnej, aktywnej postaci – te formy określa się mianem FT3 i FT4. Właśnie te wolne formy hormonów są biologicznie aktywne i dostępne dla komórek organizmu.

Badania FT3 i FT4 są zazwyczaj wykonywane wraz z badaniem TSH. Monitorowanie poziomu tych hormonów nie tylko pomoże określić typ choroby tarczycy, ale również jest istotne dla kontrolowania skuteczności terapii.

Interpretacja wyników FT3 i FT4 pomoże nam również w określeniu czy mamy do czynienia z niedoczynnością czy nadczynnością tarczycy.

Normy dla FT3 mieszczą się w zaresie od 2,25 do 6,0 pmol/l (1,5–4,0 ng/l), natomiast FT4 powinno wynosić 10–35 pmol/l (8–28 ng/l).

Co określają badania aTPO i aTG?

Podwyższony poziom aTPO wskazuje na ryzyko wystąpienia problemów z tarczycą , ponieważ anty-TPO sugeruje, że układ odpornościowy atakuje własne komórki tarczycy. Badanie anty-TPO określa przeciwdziała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej, odpowiedzialnej za syntezę T3 i T4. Oznaczanie aTPO jest wskazane szczególnie w takich przypadkach jak:

• Diagnoza i monitorowanie chorób tarczycy.

• Ocena przyczyn niedoczynności lub nadczynności tarczycy.

• Ocena ryzyka rozwinięcia chorób tarczycy, np. u kobiet planujących ciążę.             

Test aTPO nie ma określonych norm. Zakłada się że samo występowanie przeciwciał świadczy o toczących się chorobach tarczycy, zwłaszcza chorobach autoimmunologicznych jak choroba Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa.

Z kolei badanie aTG określa ilość przeciwciał przeciwko białku produkowanemu przez tarczyce jak tyreoglobulina. Najczęściej wykonywane jest jako monitorowaniem tanu zdrowia u osób z chorobami tarczycy, a także kontrolowaniu zdrowia pacjentów z rakiem tarczycy, zwłaszcza w kontekście oceny nawrotów nowotworu.

Normy anty-TG nie powinny przekraczać 100-115 IU/ml. Podwyższony poziom tego czynnika sugeruje na procesy chorobowe, jednak nawet wynik aTG w normie nie wyklucza chorób tarczycy, ale może sugerować, że układ odpornościowy nie atakuje tarczycy w sposób mierzalny.

Badanie TRAb

Badanie TRAb jest testem, który wykrywa obecność przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH w tarczycy. TRAb jest jednym z najważniejszych wskaźników choroby Gravesa-Basedowa, która jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy.

U kobiet w ciąży z chorobą Gravesa-Basedowa, badanie TRAb jest szczególnie istotne, ponieważ te przeciwciała mogą przenikać przez łożysko i wpływać na rozwój tarczycy płodu, co może prowadzić do wrodzonej nadczynności tarczycy u noworodka.

Test TRAb służy także do oceny skuteczności leczenia nadczynności tarczycy, gdyż w miarę postępu leczenia poziom tych przeciwciał powinien spadać, co sugeruje poprawę stanu pacjenta.

Normy TRAb u zdrowej osoby nie powinny przekraczać  1 IU/l.

Inne badania diagnostyczne

Lekarz w diagnostyce chorób tarczycy zleca przede wszystkim badania hormonalne oraz badania przeciwciał, aby ocenić funkcjonowanie tarczycy i zidentyfikować ewentualne procesy autoimmunologiczne.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości przeprowadzane są badania obrazowe, takie jak USG czy scyntygrafia, które pomagają ocenić budowę tarczycy oraz obecność ewentualnych zmian.

USG tarczycy jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym stanu tarczycy. Badanie ultrasonograficzne jest obecnie standardem i zazwyczaj wykonuje się je na każdej wizycie endokrynologicznej.

Scyntygrafia tarczycy to badanie izotopowe, które ocenia funkcję tarczycy i aktywność poszczególnych jej obszarów. Pacjentowi podaje się promieniotwórczy izotop jodu lub technet, a następnie rejestruje się obraz, który pokazuje, jak tarczyca wychwytuje te substancje. Badanie to zazwyczaj wykonuje się u pacjentów, u których planowana jest terapia radioizotopowa tarczycy.

W niektórych przypadkach konieczne są bardziej zaawansowane badania, takie jak biopsja cienkoigłowa czy tomografia komputerowa. Zarówno biopsja czy TK lub MRI szyi pozwalają na ocenę podejrzanych zmian tarczycy oraz struktur w jej okolicach jak tchawica czy przełyk.