Jak pozbyć się zajadów?

Zajady to małe bolesne pęknięcia w kącikach ust. Dotykają one osoby w każdym wieku i powodują dyskomfort podczas jedzenia, mówienia czy otwierania ust. Często zajady pojawiają także małych dzieci, które mają tendencję do wkładania do ust różnych przedmiotów.

Gdzie znajdują się zajady?

Zajady to drobne, bolesne pęknięcia i owrzodzenia, które lokalizują się w kącikach ust, czyli na styku dolnej i górnej wargi. Zajady występują na skórze w miejscach, gdzie usta się zginają, co sprzyja ich łatwemu podrażnianiu i utrudnia ich gojenie. Ich widoczność zwiększa się przy otwieraniu ust, ponieważ skóra w tych miejscach jest cienka i podatna na pękanie.

Zmiany mogą obejmować zarówno powierzchnię skóry, jak i warstwę błony śluzowej w kącikach ust, co powoduje dodatkowy dyskomfort. Początkowo zajady mogą przybrać postać drobnego zaczerwienienia w kącikach ust, które z czasem przekształca się w pęknięcia. W bardziej zaawansowanych przypadkach zajady mogą tworzyć pęcherze lub strupy, które mogą czasami krwawić.

Zajady mają tendencję do występowania po obu stronach ust, choć mogą również pojawić się tylko po jednej stronie. W wyniku ich lokalizacji, ruch ust podczas mówienia, jedzenia lub śmiechu może prowadzić do powiększania się pęknięć i dłuższego czasu gojenia. Przeważnie towarzyszy im również uczucie pieczenia i bólu, szczególnie przy kontakcie z kwaśnymi lub słonymi potrawami.

Jak odróżnić zajady od opryszki?

Innym częstym schorzeniem występującym w obrębie jamy ustnej jest opryszczka. Zajady różnią się od opryszczki przede wszystkim etiologią. Podczas gdy przyczyny zajadów łączą się z niedoborem witamin, infekcja bakteryjną lub grzybiczą, opryszczkę wywołuje wirus.

Odróżnienie zajadów od opryszczki jest istotne, ponieważ obie te dolegliwości wymagają różnych metod leczenia.

Opryszczka zaczyna się od uczucia pieczenia, swędzenia lub mrowienia w okolicy ust, po czym pojawiają się małe, bolesne pęcherzyki wypełnione płynem. Po kilku dniach pęcherzyki te pękają, a na ich miejscu pojawiają się bolesne rany, które pokrywają się strupami. Objawy opryszczki mogą być bardziej nasilone i trwałe niż zajady.

Opryszczka może występować w każdym miejscu wokół ust, na dolnej jak i górnej wardze, natomiast zajady znajdują się jedynie w kącikach ust. Leczenie opryszczki polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir, które pomagają skrócić czas trwania objawów i zmniejszyć ich nasilenie. Ponadto można stosować maści łagodzące, które przyspieszają gojenie ran. Ważne jest również unikanie bliskiego kontaktu z innymi osobami podczas aktywnej infekcji, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa.

Przyczyny powstawania zajadów

Przyczyny zajadów są różne. Najczęściej zajady są objawem niedoborów witamin i minerałów takich jak witamina B2 czy żelazo. Dlatego osoby cierpiące na anemię mają skłonność do pęknięć w kącikach ust. Natomiast brak witamin z grupy B czy cynku wpływa  na osłabienie błon śluzowych i skóry w okolicach ust.

Suche usta, często oblizywane lub narażone na zimne powietrze, łatwiej pękają, co sprzyja podatności na infekcje i może  prowadzić do pojawienia się zajadów. Wpływ na pojawienie się pęknięć mają również niektóre problemy stomatologiczne, zwłaszcza niewłaściwie dopasowane protezy zębowe, braki w uzębieniu lub wady zgryzu mogą prowadzić do powstawania mikrourazów i zwiększać ryzyko powstania zajadów.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, zajady są zaraźliwe. Nie jest to regułą ale może występować w zależności od przyczyny. O ile zajady z niedoborów witam i minerałów nie są transmisyjne, to zajady, których przyczyną są infekcje bakteryjne lub grzybicze mogą przenosić się np. przez pocałunki na osoby, które cierpią na obniżony poziom odporności. Tendencja do rozwoju infekcji grzybiczych i bakteryjnych wokół ust spowodowana jest tym, że kąciki ust są idealnym miejscem do rozwoju patogenów ze względu na wilgotne i ciepłe środowisko.

Zdarza się również, że zajady są wynikiem alergii na niektóre kosmetyki i środki do higieny ust. Niektóre substancje zawarte w kosmetykach lub pastach do zębów mogą podrażniać skórę wokół ust i przyczyniać się do powstawania stanów zapalnych.

Jak wyleczyć zajady?

Leczenie zajadów zależy od przyczyn ich powstawania. Zazwyczaj wystarczy analiza diety i wprowadzenie do niej brakujących składników odżywczych. Witaminę B2 znajdziemy w produktach takich jak migdały, jajka, mleko, brokuły i pełnoziarniste produkty zbożowe, natomiast żelazo można uzupełniać jedząc czerwone mięso, rośliny strączkowe i zielone warzywa liściaste. Oprócz tego warto wprowadzić do diety cynk i witaminę C, która wspiera renegację naskórka i ma działanie antyoksydacyjne. Można także uzupełnić niedobry witamin suplementami diety dostępnymi bez recepty.

Maści i kremy na zajady sprawdzą się przynosząc natychmiastową ulgę, nawilżając popękany naskórek i zmniejszając stany zapalne. Jeśli zajady mają tendencję do sączenia warto zastosować kremy z tlenkiem cynku, który ma działanie ściągające. Zajady będące efektem infekcji grzybiczych można leczyć stosując maści z klotrimazolem, a także doustnymi środkami przeciwgrzybiczymi.

Unikanie czynników drażniących, jak dotykani i oblizywanie ust, a także spożywanie pikantnych potraw i używanie ciężkich kosmetyków zmniejszy stan zapalny i zapobiegnie pogłębianiu się infekcji. W okresie jesienno- zimowym warto zaopatrzyć się w ochronne balsamy do ust, które będą zapobiegać pęknięciom. Najlepiej wybierać te, w których składzie znajdują się naturalne składniki jak olej z wiesiołka, wosk pszczeli, masło shea czy olej kokosowy.

Jeśli zajady często nawracają lub leczenie domowe nie przynosi efektów, warto skonsultować się z lekarzem. Może to być dermatolog lub lekarz rodzinny, który zaleci odpowiednie leczenie, w tym ewentualną antybiotykoterapię czy leki przeciwgrzybicze.