Jak odróżnić niedoczynność i nadczynność tarczycy?

Tarczyca jest ważnym organem, który reguluje wydziałanie ważnych hormonów. Kiedy jej praca jest zachwiana zauważyć możemy zmiany w organizmie, które przekładają się na ogólny stan zdrowia naszego ciała.

Kto najczęściej choruje na tarczycę?

Choroby tarczycy mogą dotknąć każdego i szacuje się że 25% Polaków cierpi na problemy związane z tym organem. Choć zachorowalność tyczy zarówno kobiet i mężczyzn, to u pań częściej są diagnozowane choroby tego organu. Wpływ na problemy z tarczyca u kobiet może powodować ciąża i połóg.

Tarczyca manifestuje objawy chorób w różnym wieku, choć najczęściej związane z nią schorzenia pojawiają się pomiędzy 30., a 50. rokiem życia. Jednak niektóre choroby tarczycy mogą ujawniać się także później i odtykać pacjentów nawet po 60.

Genetyka jest elementem, który zwiększa ryzyko zachorowalności na choroby tarczycy, gdyż choroby tarczycy mogą być dziedziczne. Świadomość dziedziczenia schorzeń tarczycy i odpowiednie monitorowanie stanu zdrowia mogą znacznie wpłynąć na wczesne wykrycie i skuteczne leczenie tych chorób. W przypadku rodzin z historią problemów tarczycy, zwłaszcza raka tarczycy, mogą być rozważane badania genetyczne w celu oceny ryzyka. Ważne jest także kontrolowanie funkcji tarczycy za pomocą badań krwi, aby wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.

Niektóre choroby autoimmunologiczne jak cukrzyca typu 1, RZS czy celiakia wpływają na funkcje tarczycy i mogą przyczyniać się do jej chorób, zwłaszcza  do choroby Hashimoto czy Gravesa-Basedowa.

Zagrożone są także osoby po radioterapii szyi lun górnej klatki piersiowej, gdyż promieniowanie może uszkodzić tarczycę i zwiększać ryzyko jej chorób. Negatywnie wpływa również palenie papierosów, którego wpływ odbija się na zdrowiu całego organizmu.

Dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy niezbędnym składnikiem jest jod. Niedobór tego pierwiastka może prowadzić do wola (powiększenia tarczycy) i niedoczynności tarczycy. W krajach, gdzie dieta jest uboga w jod, choroby tarczycy są bardziej powszechne.

Czym jest niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to stan, kiedy tarczyca produkuje w zbyt małej ilość hormony. Przyczyny niedoczynności tarczycy są złożone i mogą obejmować wiele czynników. W grupie ryzyka znajdują się kobiety, a także osoby cierpiące na schorzenia jak choroba Hashimoto czy inne autoimmunologiczne lub genetyczne choroby tarczycy. Choć problemy z tarczycą występują również u dzieci i młodzieży to ryzyko niedoczynności tarczycy wzrasta wraz z wiekiem.

Na zaburzenia pracy tarczycy ma wpływ przyjmowanie niektórych leków, choroby genetyczne jak zespół Downa czy Turnera. Niedoczynność tarczycy może być także uwarunkowaniem dziedzicznym, a w niektórych przypadkach za jej dysfunkcje odpowiadają zaburzenia przysadki mózgowej wpływającej na produkcje hormonu TSH.

Niedoczynność tarczycy, oprócz wszelkich uszkodzeń związanym z tym organem spowodowana jest także czynnikami środowiskowymi oraz niedostateczną ilością jodu w diecie.

Czym objawia się niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to hipotyreoza. Produkowanie zbyt małej ilości hormonów wpływa na  wiele procesów metabolicznych ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.

Objawy niedoczynności tarczycy są różnorodne i często rozwijają się stopniowo, co sprawia, że choroba może być trudna do zdiagnozowania na wczesnym etapie.

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy jest chroniczne zmęczenie odczuwane mimo odpoczynku. Może to prowadzić do obniżenia jakości życia i utrudniać normalne funkcjonowanie w pracy czy szkole.

Niedobór hormonów tarczycy spowalnia metabolizm, co przekłada się na przyrost masy ciała. Przyrost wagi pomimo zachowania dotychczasowej diety i aktywności fizycznej może być frustrujący, a nadwaga niesie za sobą kolejne konsekwencje dla naszego zdrowia.

Osoby cierpiący na niedoczynność tarczycy zauważają wypadanie włosów, które połączone jest z suchą skórą i osłabionymi paznokciami.

U pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy często zauważa się problemy z koncentracją. Obniżone funkcje poznawcze odpowiedzialne są miedzy innymi za zapamiętywanie informacji i skupianiu się na zadaniach.

Niedoczynność tarczycy u kobiet często wykrywana jest w wieku rozrodczym podczas starań o dziecko. Dzieje się tak ponieważ zaburzenie funkcjonowania tarczycy wpływają na problemy z płodnością i zaburzenia miesiączkowania.

Nieleczona niedoczynność tarczycy może nieść konsekwencje dla układu sercowo-naczyniowego poprzez odkładanie się cholesterolu wskutek zaburzeń metabolizmu, a wśród pacjentów często diagnozuje się objawy charakterystyczne dla depresji, która jest wynikiem zaburzeń hormonalnych oraz uporczywych objawów wywołanych przez upośledzone działanie tarczycy.

Jak rozpoznać nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy to inaczej hipertyreoza i charakteryzuje się nadmierną produkcją ilości hormonów tarczycy. W jej wyniku może wystąpić szereg objawów, a najbardziej widocznymi są wole tarczycowe i orbitopatia tarczycowa. Wole to zwiększony obwód szyi w okolicach tarczycy, natomiast orbitopatia jest wyrzeszczenm oczu, charakterystycznym dla pacjentów z nadczynnością tarczycy i pojawia się około 40. roku życia.

Najczęstszym objawem hipertyreozy jest spadek masy ciała. Jest to stan odwrotny do cechy występującej w niedoczynności tarczycy. Nadmiar hormonów przyspiesza metabolizm dzięki czemu, pacjenci u których nie występują zmiany w diecie i aktywności fizycznej tacą na wadze.

Nadmierna potliwość i przegrzanie ciała jest kolejnym charakterystycznym objawem nadczynności tarczycy. Nietolerancja ciepła i trudności z przystosowaniem się do wyższych temperatur kontrastują z niedoczynnością kiedy pacjenci odczuwają chłód.

Objawy nadczynności tarczycy dotykają również serce. Nadczynność tarczycy w kontekście układu krążenia powoduje  tachykardię, arytmię, a także podwyższone ciśnienie krwi. Pacjenci mogą doświadczać uczucia kołatania serca i duszności. W przeciwieństwie do tego, niedoczynność tarczycy może prowadzić do bradykardii, czyli spowolnionego bicia serca.

Zmiany w układzie nerwowym to kolejny wyraźny objaw nadczynności tarczycy. Pacjenci często odczuwają niepokój, nerwowość, a nawet drżenie rąk. Mogą być nadpobudliwi, mieć trudności z koncentracją i cierpieć na bezsenność.

Problemy z przewodem pokarmowym w chorobach tarczycy różnią się w zależności hipo i hipertyreozy. Nadczynność tarczycy często prowadzi do częstszych wypróżnień lub biegunki, podczas gdy niedoczynność tarczycy zwykle powoduje zaparcia.

Leczenie nadczynności i niedoczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy to stan charakteryzujący się nadmierną produkcją hormonów tarczycy, co prowadzi do przyspieszenia metabolizmu i wielu związanych z tym objawów, takich jak utrata wagi, nadmierne pocenie się, tachykardia, nerwowość, biegunka i zmiany skórne. Objawy te są często przeciwstawne do objawów niedoczynności tarczycy, która spowalnia metabolizm, prowadząc do przyrostu masy ciała, zimna nietolerancja, bradykardii, depresji i zaparć.

Rozpoznanie i różnicowanie tych dwóch stanów jest istotne dla wdrożenia odpowiedniego leczenia pacjentów. W przypadku nadczynności tarczycy zazwyczaj podaje się leki spowalniające produkcję hormonów i beta-blokery zmniejszające objawy ich nadmiaru. Natomiast w niektórych przypadkach konieczne jest podanie promieniotwórczego jodu lub operacja tarczycy.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na uzupełnieniu brakujących hormonów. Zazwyczaj wdrażana jest kuracja lewotyroksyną, a pacjenci musza pamiętać o regularnej kontroli poziomu TSH. W niektórych przypadkach niedoczynność tarczycy może ustąpić samoistnie. Są to zazwyczaj poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy oraz polekowa niedoczynność tarczycy.

Jeśli mamy wątpliwości warto udać się do endokrynologa, który po zebraniu dokładnego wywiadu i przeprowadzeniu badań ustali dla nas indywidulaną terapię.