Jak czytać składy kosmetyków? Prosty przewodnik dla laików

Jak czytać składy kosmetyków – na co zwracać uwagę w INCI?

Czytanie składów kosmetyków może na początku wydawać się trudne, ale to wcale nie musi być skomplikowane. Skład kosmetyku znajduje się pod nazwą INCI, zaczynający się od najwyższego stężenia do najniższego.

Warto zwracać uwagę na pierwsze 5-7 składników, bo to one mają największy wpływ na działanie produktu. Nazwy łacińskie oznaczają składniki pochodzenia naturalnego, np. oleje roślinne. Nazwy chemiczne lub angielskie to zazwyczaj składniki syntetyczne lub przetworzone. Jeśli skład zawiera wiele trudnych do wymówienia nazw, może to świadczyć o dużym stopniu przetworzenia.

Krótki skład kosmetyków nie zawsze oznacza lepszy produkt, ale przejrzysty i dobrze zbilansowany skład to już coś. Z czasem, ucząc się kilku podstawowych nazw, będzie można szybciej rozpoznawać, co w kosmetyku jest wartościowe, a co zbędne. Dlatego konieczne jest aby nauczyć się czytać nazwy składników w kosmetykach?

• Zapachy ("Parfum" lub "Fragrance"): Mogą podrażniać wrażliwą skórę. Jeśli masz taką skórę, szukaj produktów bezzapachowych.
• Silikony, PEG-i, Parabeny, SLS: Wiele osób unika tych składników, szukając produktów bardziej naturalnych lub hipoalergicznych.
• Oleje mineralne: Dobrze nawilżają i tworzą na skórze warstwę ochronną, ale u niektórych osób mogą zapychać pory i powodować wypryski.
• Alkohole:

                   - Złe alkohole (wysuszające): "Alcohol denat." (denaturowany alkohol) może wysuszać skórę.

                   - Dobre alkohole (łagodne): Np. "cetyl alcohol" to alkohole tłuszczowe, które są bezpieczne i nie wysuszają.

• Wyciągi roślinne: Zazwyczaj mają łacińskie i angielskie nazwy, np. "Aloe Barbadensis Leaf Juice" (sok z liści aloesu).
• Konserwanty: Np. "phenoxyethanol" – chronią produkt przed bakteriami, ale w zbyt dużym stężeniu mogą podrażniać.
• Składniki aktywne: To one "działają" na skórę (np. kwas hialuronowy, niacynamid, retinol). Ważne jest ich stężenie – im wyżej na liście składników, tym więcej jest ich w produkcie. Dobra marka często podaje to stężenie.

Na co zwracać uwagę przy wyborze kosmetyków?

• Nie sugeruj się tylko reklamami: Hasła typu "naturalny", "bio", "eko" nie zawsze oznaczają lepszy produkt. Zawsze sprawdzaj rzeczywisty skład.
• Produkty bezzapachowe i bezbarwne: Mogą być bezpieczniejsze dla skóry wrażliwej, ale nie zawsze są lepsze.
• Stężenie składników aktywnych: Szukaj produktów, które podają procentową zawartość kluczowych składników – to znak, że producent jest transparentny i pewny działania.
• Dopasuj skład do swojej skóry: Coś, co świetnie działa na skórę suchą, może nie być dobre dla skóry trądzikowej i odwrotnie.
• "Chemia" nie zawsze jest zła, "natura" nie zawsze bezpieczna: Nie wszystkie chemiczne składniki są szkodliwe, a niektóre naturalne mogą uczulać. Liczy się świadomość i odpowiednie dopasowanie.

Czytanie składów kosmetyków (INCI) na początku może wydawać się jak nauka obcego języka, ale wcale nie musi być to skomplikowane! Z czasem, ucząc się kilku podstawowych nazw i obserwując reakcje swojej skóry, będzie można w stanie szybko rozpoznawać, co w kosmetyku jest wartościowe, a co zbędne. Kluczem jest świadomość i praktyka.

Oznaczenia na kosmetykach – co oznaczają symbole i skróty?

Oznaczenia na kosmetykach są bardzo ważne, warto znać ich znaczenie, ponieważ pomagają świadomie wybierać produkty dopasowane do potrzeb skóry i unikać składników, które mogą wywoływać reakcje alergiczne. Dlatego należy wiedzieć co oznaczają konkretne skróty i symbole. 

Terminy ważności i data produkcji:

• Otwarty słoiczek z liczbą (np. 12M): To PAO (Period After Opening), czyli ile miesięcy produkt jest ważny od momentu otwarcia. Jeśli zobaczysz 12M, znaczy to, że kosmetyk jest dobry przez 12 miesięcy po otwarciu.
• Kod kreskowy i numer partii: Pomagają sprawdzić, skąd produkt pochodzi i kiedy został wyprodukowany (choć data produkcji rzadko jest podana wprost).

Następnie należy zrozumieć skład oraz testowanie produktu:

• INCI: To skrót od International Nomenclature of Cosmetic Ingredients. Wskazuje, że lista składników jest podana w międzynarodowym nazewnictwie.
• Królik lub "Cruelty Free": Ten symbol oznacza, że produkt nie był testowany na zwierzętach.
• "Hypoallergenic": Sugeruje, że produkt został stworzony tak, aby minimalizować ryzyko alergii, ale nie daje 100% gwarancji, że nie uczuli.
• "Non-comedogenic": Oznacza, że produkt nie powinien zapychać porów.
• "Fragrance-free": Kosmetyk nie zawiera dodanych substancji zapachowych. Pamiętaj jednak, że nadal może zawierać inne składniki, które mogą podrażniać.
• "Paraben-free": Informuje, że produkt nie zawiera parabenów (rodzaju konserwantów), ale mogą być w nim inne konserwanty.
• "Alcohol-free": Oznacza brak wysuszającego alkoholu etylowego, ale mogą występować inne, łagodne alkohole (np. tłuszczowe).
• "Dermatologically tested": Wskazuje, że produkt był testowany pod nadzorem dermatologa. Nie mówi jednak, jakie były wyniki tych testów.

Ponadto ważne są symbole oznaczające informacje o ochronie przeciwsłonecznej:

• UVA w kółku: Oznacza, że produkt zapewnia ochronę przed promieniowaniem UVA, które przyspiesza starzenie się skóry.
• SPF (Sun Protection Factor): Informuje o poziomie ochrony przed promieniowaniem UVB, które powoduje oparzenia słoneczne.

Innymi ważnymi oznaczeniami jest:

• Strzałki tworzące okrąg: Symbol recyklingu – informuje, że opakowanie nadaje się do przetworzenia.
• Certyfikaty (np. ECOCERT, COSMOS, Vegan): Potwierdzają, że produkt spełnia określone normy ekologiczne, etyczne lub wegańskie. Certyfikat "Vegan" konkretnie oznacza brak składników pochodzenia zwierzęcego.
• Litera "e" przy pojemności: Gwarantuje, że podana ilość produktu (np. 50ml℮) została zmierzona zgodnie z unijnymi normami.

Znajomość tych symboli pomoże wybierać kosmetyki, które najlepiej odpowiadają naszym potrzebom i wartościom.

Jak znaleźć bezpieczny skład kosmetyków do cery trądzikowej?

Cera trądzikowa wymaga kosmetyków o lekkiej, niekomedogennej formule. W pierwszej kolejności należy unikać składników zatykających pory, takich jak lanolina, olej kokosowy czy izopropyl mirystynian. Kosmetyki powinny zawierać substancje regulujące wydzielanie sebum, np. niacynamid, cynk PCA, glukonian cynku. Warto wybierać produkty z kwasami AHA i BHA, np. kwas salicylowy, który oczyszcza pory i działa przeciwzapalnie. Dobrym wyborem są również składniki przeciwbakteryjne, np. olejek z drzewa herbacianego czy kwas azelainowy. 

Kosmetyki powinny być lekkie, mogą to być emulsje, żele, pianki zamiast ciężkich kremów i olejów. Skład powinien być krótki, przejrzysty i pozbawiony zbędnych zapychaczy. Należy unikać sztucznych barwników i intensywnych substancji zapachowych. Dobry produkt do cery trądzikowej zawiera także substancje łagodzące, jak alantoina, pantenol czy ekstrakt z aloesu. Cera trądzikowa często jest również wrażliwa, dlatego konserwanty i alkohole powinny być stosowane z ostrożnością. 

Bardzo ważna jest równowaga między działaniem przeciwtrądzikowym a nawilżającym, gdyż odwodniona skóra produkuje jeszcze więcej sebum. Warto sięgać po kosmetyki oznaczone jako „non-comedogenic” i „oil-free”. Przed zakupem warto sprawdzić skład kosmetyku i unikać wysokiego stężenia silnych substancji aktywnych, które mogą podrażniać. 

Stosowanie kosmetyków z retinoidami wymaga ostrożności i konsultacji dermatologicznej. Bezpieczne są też kosmetyki z probiotykami, które wspierają mikrobiom skóry. Należy unikać produktów zawierających parafinę w wysokim stężeniu. Najlepiej wybierać kosmetyki apteczne lub dermokosmetyki o sprawdzonym składzie i dobrych opiniach.

Naturalny skład kosmetyków – czy to zawsze dobry wybór?

Naturalny skład kosmetyków może brzmieć zachęcająco, ale nie zawsze jest najlepszym wyborem dla każdego typu skóry. Substancje naturalne, np. oleje roślinne, masła, ekstrakty z ziół czy olejki eteryczne, mogą mieć silne działanie pielęgnacyjne, ale również drażniący. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że naturalne składniki są częstą przyczyną alergii kontaktowych. Na przykład olejek lawendowy, choć pachnie pięknie, może działać uczulająco. To samo dotyczy popularnych olejków cytrusowych, które zwiększają wrażliwość skóry na słońce. 

Kosmetyki naturalne nie zawsze są łagodne, niektóre ekstrakty roślinne mają właściwości drażniące lub złuszczające. Brak konserwantów syntetycznych często zastępowany jest alkoholem, który może wysuszać skórę. Dodatkowo, brak stabilizatorów w naturalnych formułach skraca trwałość i skuteczność kosmetyku. 

Czasem naturalny skład jest chwytem marketingowym, a w rzeczywistości produkt zawiera tylko śladowe ilości składników roślinnych, a reszta to standardowa baza. Kosmetyki z certyfikatem ekologicznym są lepiej kontrolowane, ale i droższe. Warto też wiedzieć, że nie każda cera dobrze reaguje na składniki naturalne, w tym: skóra trądzikowa, wrażliwa czy z AZS często lepiej toleruje łagodne składniki syntetyczne. Produkty „naturalne” nie zawsze są lepiej przebadane pod kątem skuteczności. Czasem naturalne składniki nie są wystarczająco stabilne. 

Nie oznacza to, że naturalna pielęgnacja jest zła, ponieważ wiele takich składników działa skutecznie, np. olej z tamanu, nagietek czy aloes. Najważniejsze jest indywidualne podejście i obserwacja reakcji własnej skóry. Kosmetyki naturalne mogą być świetne jako uzupełnienie pielęgnacji, ale nie zawsze sprawdzą się jako jej podstawa. 

Często najlepszym wyborem są kosmetyki łączące naturę i naukę, czyli zawierające skuteczne ekstrakty roślinne w stabilnej i bezpiecznej formule. Kupując kosmetyk, warto analizować cały skład, a nie tylko hasła z etykiety. Składniki naturalne mogą też wchodzić w reakcje z innymi substancjami, co wpływa na skuteczność kosmetyku. Oznacza to, że naturalny skład może być dobrym wyborem, ale tylko wtedy, gdy jest świadomie dopasowany do potrzeb skóry.

Składniki komedogenne – co to znaczy i jak ich unikać?

Składniki komedogenne to takie, które mają tendencję do zapychania porów i tworzenia zaskórników. Ich stosowanie może prowadzić do pogorszenia stanu cery, zwłaszcza trądzikowej, tłustej i mieszanej. 

Jednak komedogenność zależy od rodzaju skóry, gdyż składnik, który jednej osobie szkodzi, dla innej nie będzie niebezpieczny. Wśród najczęściej wymienianych składników komedogennych znajdują się olej kokosowy, masło kakaowe, izopropyl mirystynian, lanolina, parafina czy niektóre silikony. Komedogenność ocenia się w skali od 0 do 5, gdzie 0 oznacza brak działania zapychającego, a 5 – bardzo silne. Należy pamiętać, że nie tylko pojedynczy składnik, ale też jego stężenie i połączenie z innymi składnikami wpływa na efekty. Warto unikać kosmetyków o ciężkiej, tłustej konsystencji, które pozostawiają film na skórze. Produkty oznaczone jako „non-comedogenic” są zaprojektowane z myślą o skórze skłonnej do trądziku. Choć nie ma gwarancji, że produkt taki nigdy nie zapcha, to ryzyko jest niższe. Składniki komedogenne mogą występować zarówno w kremach, jak i w olejkach do demakijażu lub balsamach. Skóra z tendencją do zaskórników powinna być pielęgnowana z zachowaniem ostrożności, tu mniej znaczy więcej. Cera problematyczna lepiej reaguje na lekkie formuły, żele i emulsje. 

Składniki niekomedogenne to takie, które nie wykazują właściwości zapychających porów, będzie to skwalan, olej jojoba, olej z pestek malin czy kwas hialuronowy. Dobrze dobrany produkt nie tylko nie zapycha, ale też wspiera barierę hydrolipidową. 

Czasem naturalne oleje np. lniany, konopny czy tamanu, są dobrze tolerowane nawet przez cerę trądzikową. Warto korzystać z baz danych składników, takich jak CosDNA, aby sprawdzić potencjał komedogenny danego składnika. Obserwacja skóry po użyciu konkretnego kosmetyku daje najlepszą odpowiedź, czy produkt nam służy. 

Komedogenność to cecha subiektywna, to, co zapycha jednego, drugiemu może nie szkodzić. Unikanie zbyt wielu warstw kosmetyków również zmniejsza ryzyko powstawania zaskórników. Dobrze dobrana pielęgnacja zapobiega gromadzeniu się martwego naskórka i wspiera prawidłowe funkcjonowanie skóry. Warto też regularnie wykonywać delikatne złuszczanie, by zapobiegać zaczopowaniu porów. Składniki niekomedogenne są szczególnie istotne w kosmetykach do codziennego użytku: kremach, filtrach UV i tych do makijażu. Świadomość komedogenności pozwala unikać wielu problemów skórnych i poprawić wygląd cery.

Jak rozpoznać, czy kosmetyk jest odpowiedni dla Twojej skóry?

Dobór odpowiedniego kosmetyku zaczyna się od poznania własnego typu cery. Rozróżnienie skóry suchej, tłustej, mieszanej, wrażliwej, dojrzałej lub trądzikowej. Każdy typ ma inne potrzeby i inaczej reaguje na różne składniki aktywne. Po aplikacji kosmetyku warto obserwować skórę, czy pojawia się uczucie komfortu, nawilżenia, czy przeciwnie: ściągnięcia, swędzenia lub pieczenia. 

Dobrze dobrany kosmetyk nie powoduje zaczerwienienia ani nowych niedoskonałości. Produkt powinien poprawiać kondycję skóry, a nie ją obciążać czy podrażniać. Oznaki, że kosmetyk jest odpowiedni, to gładsza, bardziej miękka i zrównoważona cera. Jeśli po kilku dniach stosowania skóra wygląda lepiej, to dobry znak. 

Z kolei jeśli pojawiają się wypryski, zaskórniki lub suchość, to sygnał, że formuła nie pasuje. Bardzo ważna jest też konsystencja. Lekkie żele i emulsje są odpowiednie dla skóry tłustej, a kremowe i bogate formuły dla suchej. Kosmetyk nie powinien zapychać porów ani pogarszać problemów skórnych. Reakcje alergiczne mogą wystąpić z opóźnieniem, dlatego warto obserwować skórę przez kilka dni. 

Pomocne jest przeprowadzanie testów punktowych, np. na żuchwie lub za uchem. Jeśli po takim teście nie ma niepokojących objawów, można włączyć kosmetyk do pielęgnacji. Kosmetyk odpowiedni to taki, po którym skóra nie tylko dobrze wygląda, ale też dobrze się czuje. Zbyt silne działanie oczyszczające lub złuszczające może uszkodzić barierę hydrolipidową. Idealny produkt wspiera naturalne funkcje skóry, a nie je zaburza. 

Kosmetyki bezzapachowe, hipoalergiczne i z krótkim składem są często lepszym wyborem dla skóry wrażliwej. Warto unikać produktów z dużą ilością alkoholu lub substancji zapachowych, jeśli skóra jest reaktywna. Czasem reakcja skóry nie jest winą kosmetyku, ale jego nieodpowiedniego połączenia z innymi produktami. Dobrze dobrany kosmetyk powinien harmonijnie współpracować z resztą pielęgnacji. 

Bibliografia:

https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/jak-pielegnowac-skore-tradzikowa-wazne-etapy-pielegnacji-ktorych-nie-mozesz-pominac

Alina Sionkowska „Chemia kosmetyczna” (2019)

Agnieszka Pocztarska  „Slow Beauty. Recepta na piękno” (2020)