Dr House, Ostry Dyżur, Chirurdzy, Na dobre i na złe. Ile prawdy jest w serialach medycznych?

Seriale medyczne to programy cieszące się duża popularnością wśród widzów, a kolejne sezony produkcji są wyznacznikiem niespadającej oglądalności. Choć opierają się na przypadkach medycznych, większość opisywanych schorzeń i procedur medycznych jest fikcją, która może mieć negatywny wpływ na postrzeganie pracy służby zdrowia w realnym życiu.

Najpopularniejsze seriale medyczne

Pierwszym serialem medycznym, który zdobył popularność na arenie międzynarodowej był „Ostry dyżur”. Zarówno tematyka serialu jak i piękni, młodzi lekarze, z których większość odniosło sukces zawodowy w późniejszym czasie byli atrakcyjni dla telewidzów, którzy w zniecierpliwieniu czekali na kolejne odcinki tasiemca.

W Polsce wiele z nas śledziło losy Zosi Burskiej i jej kolegów z pracy w serialu „Na dobre i na złe”. Format serialu zmieniał się przez lata, a godzina emisji, tuż po niedzielnym obiedzie była momentem gdzie przed telewizorami zbierała się cała rodzina.

Po odkryciu przez producentów, że temat jest chwytliwy zaczęły pojawiać się nowe produkcje o tematyce medycznej jak:

• Chirurdzy

• Dr House

• Szpital New Amsterdam

• The Good Doctor

• Doktor Quinn                               

• Prywatna praktyka

• Siostra Jackie

• M*A*S*H

• Hoży doktorzy

• Doktor z alpejskiej wioski i inne.

Polskie produkcje również nie pozostawały w tyle i po kultowym „Na dobre i na złe” pojawiły się jego produkcje bliźniacze jak „Na sygnale” oraz inne programy jak „Lekarze” czy „Diagnoza”. Jednak na naszym podwórku nie brakuje także produkcji o charakterze satyrycznym jak „Szpital na perypetiach” lub „Daleko od noszy”. W 2013 roku powstał nawet serial paradokumentalny emitowany przez stacje TVN „Szpital”.

Dlaczego seriale medyczna cieszą się popularnością?

Polacy są narodowością, która  lubi rozmawiać o chorobach. Serial pokazujący pracę szpitali i specjalistów daje namiastkę tego, jak może wyglądać praca lekarza, pielęgniarki czy chirurga. Choć wiele wątków jest dramatyzowanych, to przynosi pewne zrozumienie skomplikowanych procedur medycznych.

Dopełnieniem tego są historie pacjentów, o których życie walczy sztab specjalistów. Często niejednoznaczne objawy wymagają wnikliwej diagnozy, na którą może wpaść jedynie wybitna postać medycyny ukazana w serialu.

W większości odcinków postawienie diagnozy trwa tyle co serial i po 45 minutach znamy całą historię pacjenta, choroby i zawsze trafną diagnozę.

Dodatkiem jest ukazanie pracowników służy zdrowia z ich własnymi problemami. Pokazanie ich jako postaci, u których życie prywatne splata się z medycyną dodaje dodatkowej warstwy emocjonalnej, co czyni ich bardziej autentycznymi i budzi empatię widzów.

Seriale medyczne pozwalają oderwać się od codzienności, ale jednocześnie dotykają tematów bliskich każdemu człowiekowi, jak zdrowie, choroba, życie i śmierć. Popularność seriali medycznych wynika więc z ich uniwersalności, łączą emocje, refleksję, dramat i edukację, co sprawia, że są atrakcyjne dla szerokiego grona odbiorców, niezależnie od wieku czy zainteresowań.

Czy seriale medyczne są wiarygodne?

Choć seriale medyczne są fikcją, która jest podkoloryzowana dramatyzmem to opisywane przypadki medyczne są autentycznymi chorobami. Jednak należy pamiętać, że diagnostyka w życiu rzeczywistym jest bardziej skomplikowana niż ukazana na ekranie, a postęp choroby nie jest tak dynamiczny jak w serialu.

W prawdziwym życiu lekarze rzadko mają do czynienia z tak częstymi poważnymi operacjami, nietypowymi chorobami lub nagłymi przypadkami śmierci. Twórcy seriali często dodają dramatyczne wątki, które w rzeczywistości nie są aż tak powszechne, aby przyciągnąć uwagę widzów.

Leczenie poważnych schorzeń, zwłaszcza nowotworów czy chorób przewlekłych, to długotrwały proces wymagający wielu etapów. W serialach często upraszcza się lub przyspiesza te procesy, aby nie rozciągać ich na zbyt wiele odcinków. To sprawia, że widzowie mogą mieć błędne wyobrażenie o tym, jak szybko działają lekarstwa, jak wyglądają operacje i jak szybko pacjenci dochodzą do zdrowia.

Powinniśmy także wziąć pod uwagę to, że praca lekarza w rzeczywistości wymaga prowadzenia dokumentacji medycznej pacjenta i uzupełniania wielu dokumentów związanych z procesem leczenia.

W proces terapii zaangażowanych jest wiele innych osób i rzadko zdarza się, że lekarz sam wykonuje procedury medyczne, za które odpowiada inna grupa pracowników szpitala jak pielęgniarki, opiekunowie czy radiolodzy.

Niestety wiele wątków pomija istotne kwestie medyczne, co może przynieść więcej szkód niż korzyści. Część procedur jest pomijana, a inne są fikcją, która u większości chorych skończyłaby się poważnymi komplikacjami zdrowotnymi.

Pamiętać powinniśmy, że rzeczywistość pokazana  w serialach ma przede wszystkim dostarczyć widzowi rozrywki, a nie dokładnie przedstawić pracę lekarzy. Niemniej jednak scenarzyści czerpią inspirację z prawdziwej medycyny i często starają się pokazać jej realia w sposób podkręcony na potrzeby fabuły.

Kto odpowiada za stronę merytoryczną seriali o tematyce medycznej?

W scenariuszach seriali o tematyce medycznej często wplatane są skomplikowane nazwy dotyczące zarówno chorób, rodzaju badań czy innych medycznych zabiegów, o których osoba niemająca styczności z medycyną nie ma pojęcia.

Dlatego podczas powstawania programów o tematyce medycznej zatrudnieni są konsultanci będący prawdziwymi lekarzami. Jednak ich rola nie ogranicza się jedynie do pomocy na etapie powstawania scenariusza. Często podczas pracy na planie zdjęciowym, pomagają aktorom, pokazując niekiedy w jaki sposób przeprowadza się badanie palpacyjne, jak ułożyć do niego dłonie, a nawet gdzie umieszcza się stetoskop podczas osłuchiwania pacjenta.

Sceny ukazujące bloki operacyjne zazwyczaj są dekorowane wraz z doświadczonym  instrumentariuszem, który pomaga w wyborze rekwizytów potrzebnych do wyposażenia planu i ich ułożenia według odpowiednich schematów.

Często aktorzy sami po jakimś czasie uczą się posługiwania rekwizytami i w wielu wyrwach podkreślają, że są w stanie rozszafować część medycznych zwrotów oraz potrafią rozpoznawać niektóre instrumenty medyczne.

Wpadki na ekranie

Choć w większości kwestie merytoryczne pokrywają się z rzeczywistością  za sprawą doradców i konsultantów medycznych zatrudnianych przy powstawaniu produkcji, to jednak nadal w serialach występują różne wpadki, powstałe wskutek próby podniesienia dramatyzmu i podkręcenia fabuły, a także w celu zszokowania widza.

Dr House to serial odpowiadający o genialnym diagnoście, gdzie diagnoza najrzadszych schorzeń, po serii nietrafionych chorób i wielu badaniach obciążających organizm pacjenta, zawsze była trafna. Jednak tutaj najczęstszymi problemami były specjalistyczne operacje przeprowadzane przez chirurgów ogólnych, a nawet przez tytułowego dr House, który niejednokrotnie zmieniał swoją specjalizację stając z diagnosty świetnym neurochirurgiem na sali operacyjnej.

Zresztą operacje są ogólnym problemem w serialach medycznych. Każdy chirurg jest w stanie operować przerośnięte migdałki, wyrostek robaczkowy, a także wykonać operację na otwartym sercu. Lekarze oglądający seriale często łapią się za głowę zauważając niuanse związane zarówno z przygotowaniem do zabiegu jak i wpadki w myleniu stron jak np. operowanie wyrostka znajdującego się w serialu po lewej stronie pacjenta.

Lekarze z Leśnej Góry byli w stanie przez cały odcinek rozwiązywać zagadkę pogarszającego się stanu zdrowia pacjenta, który w rzeczywistości był łatwy do diagnozy przez przeciętnego absolwenta medycyny.

Operacje bez znieczulenia są standardem w tego typu produkcjach. I choć przeprowadzanie tego typu zabiegów może być ryzykowne dla pacjenta, w programach o tematyce medycznej jest to standardem w leczeniu operacyjnym skomplikowanych schorzeń.

Podsumowanie

Choć seriale medyczne czerpią informacje i wiedzę od  konsultantów, będących wykwalifikowanymi pracownikami medycznymi powinniśmy pamiętać, że obraz na ekranie telewizora jest jedynie fikcją dobraną do potrzeb widza. Prawdziwa praca służby zdrowia różni się od fabuły przedstawionej w programie, a niektóre procedury medyczne w serialach mogłyby nieść ryzyko poważnych komplikacji zdrowotnych dla pacjenta i w rzeczywistości żaden lekarz nie podjąłby się przeprowadzenia  pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego w niesterylnych warunkach, co miało miejsce w serialach.

W Chirurgach często wplatane były również wątki sensacyjne jak uprowadzenie dziecka, strzelanina w szpitalu, pożar, a także wypadek samolotowy. W prawdziwym życiu tego typu sytuacje zdarzają się rzadko, a szpital Grey-Sloan Memorial Hospital, w którym rozgrywa się akcja musiałby być wyjątkowo pechowym miejscem ze względu na nałożenie się tych zdarzeń.

Dlatego podchodząc do tego typu rozrywki powinniśmy się skupić przede wszystkim na czepianiu przyjemności z serialu, natomiast wiedzę medyczną zdobywać od wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia.