Dieta w chorobach tarczycy

Tarczyca jest organem, którego zdrowie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Regularne badania oraz ewentualne stosowanie leków będą najefektywniejsze jeśli połączymy je z właściwą dietą sprzyjającą zdrowiu tarczycy.

Co szkodzi tarczycy?

Tarczyca jest bardzo ważnym organem kontrolującym wydzielanie hormonów istotnych w funkcjonowaniu całego organizmu. Zaburzenia w pracy tarczycy mogą być spowodowane wieloma czynnikami wpływającymi negatywnie na jej funkcjonowanie.

Niewłaściwa dieta, w tym nadmiar lub niedobór pewnych składników odżywczych, może rzutować na funkcjonowanie tarczycy. Niektóre warzywa mogą wpływać na wychwytywanie przez tarczycę jodu, czyli pierwiastka, który odgrywa warz z selenem niezwykle istotną rolę dla zdrowia tego organu. Niedostateczna ilość jodu może prowadzić do zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy, co może skutkować niedoczynnością tarczycy.

Chroniczny stres działa na zdrowie tarczycy, ponieważ ciało ludzkie reaguje na sytuacje stresowe za pomocą złożonej sieci hormonalnej, w której uczestniczy również tarczyca. Stres zaburza produkcję TSH i TRH, co skutkuje obniżonym poziomem hormonów. Dodatkowo stres jest związany z wydzielaniem kortyzolu, czyli hormonu wydzielanego przez nadnercza. Nadmiar kortyzolu zmniejsza zdolność przekształcania hormonu T4 do bardziej aktywnego T3. Efektem tego jest prawidłowy poziom T4, ale poziom aktywnego T3 jest obniżony, co objawia się symptomami niedoczynności tarczycy, takimi jak zmęczenie, przyrost masy ciała czy problemy z koncentracją.

Na produkcję hormonów tarczycy wpływ mają także leki. W grupie ryzyka są osoby stosujące leki stosowane w chorobach serca, psychicznych oraz niektóre leki przeciwnowotworowe.

Osoby, które narażone są na działanie promieniowania, skupiającego się szczególnie w okolicach szyi powinny regularnie kontrolować stan tarczycy. Częsta diagnostyka radiologiczna jak rentgen lub tomografia komputerowa może uszkadzać ten organ i prowadzić do jej nadczynności lub niedoczynności.

Dieta w niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy to stan kiedy tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów niezbędnych dla organizmu. Niski poziom T3 i T4 powoduje spowolnienie metabolizmu co objawia się przyrostem masy ciała.

Dieta przy niedoczynności tarczycy powinna więc nie tylko poprawić funkcje tarczycy, ale także dostarczać odpowiednich składników odżywczych, będących uzupełnieniem farmakoterapii przy jednocześnie utrzymanym odpowiednim bilansie kalorycznym.

Pierwiastkami, które odpowiadają za zdrowi tarczycy są jod, selen i cynk. Jednak suplementowanie ich w chorobach tarczycy powinno być omówione z lekarzem. Niektóre schorzenia tarczycy jak np. choroba Hashimoto może ulec zaostrzeniu wskutek nadmiernej suplementacji jodu.

Jednak jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, spożywanie tego pierwiastka wraz z posiłkami, zwłaszcza w niedoczynności tarczycy może przynieść wiele korzyści. Źródła jodu to sól jodowana, ryby morskie, algi morskie i nabiał. Natomiast podczas układania diety na uwadze należ mieć działanie goitrogenów, czyli substancji zmniejszających wchłanianie jodu. Substancje te znajdują się w orzeszkach ziemnych i warzywach kapustnych jak brukselka, jarmuż, kalafior, brokuły i kapusta. Nie oznacza to jednak rezygnację z tych warzyw, gdyż odpowiednia obróbka termiczna znacznie zmniejsza zawartość goitrogenów.

Spożywanie orzechów, ryb, mięsa, jaj praz nasion dyni i skorupiaków będzie źródłem selenu i cynku, które wpierają pracę tarczycy, a selen dodatkowo bierze udział w konwersji hormonu T4 do aktywnej formy T3, co wpływa na regulację poziomu obu hormonów.

Zaparcia przy niedoczynności tarczycy są efektem spowolnionego metabolizmu. Dlatego osoby z niedoczynnością w swojej diecie powinny zawrzeć produkty zawierające błonnik, który znajduje się w owocach, warzywach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Bogatym źródłem błonnika są także rośliny strączkowe.

Spożywanie regularnych posiłków oraz odpowiedniej ilości kalorii , a także unikanie przetworzonej żywności, nie tylko poprawi zdrowie tarczycy ale wpłynie również na uniknięcie niekontrolowanego przyrostu masy ciała. Jednak dieta nie powinna być zbyt restrykcyjna, aby uniknąć dodatkowego spowolnienia metabolizmu.

Przykładowy jadłospis dla osób z niedoczynnością tarczycy

Dieta osób z niedoczynnością tarczycy powinna być skonsultowana z dietetykiem i dopasowana do indywidulanych potrzeb pacjenta. Istnieją jednak pewne wskazówki wg. których możemy sugerować się tworząc jadłospis dla osób z niedoczynnością tarczycy.

Śniadanie

• Owsianka na mleku migdałowym: Płatki owsiane, łyżeczka nasion chia, garść orzechów włoskich, świeże jagody, miód.
• Herbata zielona lub herbata ziołowa.

Drugie śniadanie

• Smoothie owocowe: Szpinak, pół banana, jagody, mleko migdałowe, łyżka siemienia lnianego.
• Garść migdałów.

Obiad

• Grillowana pierś z kurczaka z przyprawami.
• Sałatka z warzyw: Sałata, pomidor, ogórek, awokado, pestki dyni, oliwa z oliwek, sok z cytryny.
• Komosa ryżowa.

Podwieczorek

• Jabłko lub gruszka.
• Garść orzechów brazylijskich (źródło selenu).

Kolacja

• Pieczony łosoś z ziołami.
• Gotowane warzywa: fasolka szparagowa, marchew, papryka.
• Brązowy ryż.

Dieta przy nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca jest nadaktywna i produkuje nadmiar hormonów. Dieta w nadczynności tarczycy powinna być skonsultowana z lekarzem, ale ogólne zalecenia dla nadczynności tarczycy obejmują zredukowanie podaży jodu.

W przeciwieństwie do niedoczynności tarczycy osoby cierpiące na nadczynność, mają przyspieszony metabolizm przez co szybko tracą na wadze. Dieta powinna dostarczać odpowiedniej ilości wysokiej jakości kalorii i białka aby zrekompensować te straty.

Wraz ze zwiększonym metabolizmem, nadczynność tarczycy może zwiększać ryzyko osteoporozy. Wapń i witamina D przyczyniają się do homeostazy kostnej. Podstawowym źródłem wapnia są mleko i jego przetwory, ale również brokuły i warzywa zielonolistne, amarantus, pestki dyni, migdały, sezam, mak. Rola witaminy D w nadczynności tarczycy jest bardzo ważna i znaleźć ją możemy w rybach morskich oraj jajkach i mleku. W okresie letnio wiosennym witamina D wytwarza się pod wpływem ekspozycji słonecznej jednak w miesiącach jesiennych i zimowych zaleca się jej suplementację.

Nadczynność tarczycy zwiększa stres oksydacyjny. Dieta bogata w antyoksydanty, takie jak witamina C, witamina E, selen i beta-karoten może pomóc w ochronie komórek przed uszkodzeniami. Źródła to m.in. owoce i warzywa, orzechy, nasiona i oleje jak olej z kiełków zbożowych, kukurydziany, sojowy, rzepakowy i oliwa z oliwek. Działanie przeciwzapalne mają również kwasy omega3. Jako źródło tego składnika zaleca się oleje roślinne, orzechy, pestki, nasiona, awokado oraz ryby jednak nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu.

Nadczynność tarczycy charakteryzuje się między innymi przyspieszonym biciem serca, nerwowością, nadmiernym poceniem się, drżeniem rąk i trudnościami z zasypianiem. Z diety powinniśmy wyeliminować alkohol i używki, a także zredukować spożywanie kofeiny, gdyż substancje te mogą nasilać podstawowe objawy nadczynności tarczycy.

Przykładowy jadłospis dla osób z nadczynnością tarczycy

Osoby z nadczynnością tarczycy mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie kaloryczne związane z utrata wagi wskutek z przyspieszonego metabolizmu. Jadłospis w nadczynności tarczycy powinien więc być pożywny i pełnowartościowy.

Śniadanie

• Jajecznica na maśle klarowanym z warzywami (papryka, szpinak).
• Chleb pełnoziarnisty.
• Herbata ziołowa (np. melisa, rumianek).

Drugie śniadanie

• Jogurt naturalny z dodatkiem garści migdałów i miodu.
• Jabłko.

Obiad

• Grillowana pierś z indyka z ziołami.
• Komosa ryżowa.
• Duszone warzywa: Cukinia, papryka, cebula.

Podwieczorek

• Marchewki baby z hummusem.
• Garść orzechów nerkowca.

Kolacja

• Zupa krem z dyni z dodatkiem imbiru i mleka kokosowego.
• Sałatka z ciecierzycy: Ciecierzyca, pomidory, ogórek, natka pietruszki, oliwa z oliwek, sok z cytryny.