Czym jest opieka paliatywna?

Opieka paliatywna jest formą opieki świadczoną na różnych etapach choroby terminalnej, od momentu postawienia diagnozy aż do końcowego stadium życia. Cel opieki paliatywnej to poprawa jakości życia pacjentów nieuleczalnie chorych poprzez łagodzenie objawów związanych z chorobą, a także wsparcie emocjonalne i psychologiczne dla pacjentów i ich rodzin.

Opieka paliatywna - co to?

Mimo rozwoju, współczesna medycyna nie jest w stanie wyleczyć niektórych schorzeń. Pacjenci cierpiący na choroby nowotworowe, neurodegeneracyjne czy inne przypadki, w których leczenie nie przynosi rezultatów, to szczególna grupa, która wymaga specjalistycznej opieki paliatywnej. W centrum opieki paliatywnej znajduje się nie tylko pacjent, ale również członkowie rodziny, dla których terminalna choroba bliskiej osoby jest dużym obciążeniem emocjonalnym i fizycznym.

Opieka paliatywna jest opieką skierowaną dla osób nieuleczalnie chorych lub dla tych, których stan zdrowia pomimo zastosowanego leczenia nie ulega poprawie.

Ważnym aspektem opieki paliatywnej jest leczenie paliatywne, polegające na poprawie jakości życia pacjentów i ich rodzin. W odróżnieniu od leczenia, które koncentruje się na zwalczaniu choroby, opieka paliatywna skupia się na łagodzeniu cierpienia, minimalizowaniu bólu oraz redukowaniu innych objawów, takich jak duszności, nudności czy lęk.

Na czym polega opieka paliatywna?

Główną wartością opieki paliatywnej jest podejście holistyczne, które zakłada wsparcie nie tylko fizyczne, ale także psychiczne, duchowe i społeczne. Pacjenci korzystający z tego rodzaju opieki mogą liczyć na pomoc zespołu specjalistów, w tym lekarzy, pielęgniarek, psychologów, pracowników socjalnych i kapelanów.

Oprócz farmakologicznych form zarządzania chorobą paliatywną jak radzenie sobie z bólem, istotny elementem jest wsparcie i terapia psychologiczna. Psycholodzy, opiekunowie społeczni oraz duchowni wspierają nie tylko pacjentów, ale także osoby im bliskie w radzeniu sobie z trudną sytuacją jaką jest choroba terminalna.

Celem tych działań jest stworzenie pacjentowi warunków, w których może on zachować poczucie godności i komfortu w najtrudniejszych chwilach życia.

Czy opieka paliatywna zawsze oznacza pobyt w hospicjum?

W zależności od potrzeb pacjenta opieka paliatywna może być realizowana zarówno w różnych placówkach jak i w domu pacjenta.

Najczęstszym terminem jaki kojarzy się z opieką paliatywną jest hospicjum, czyli specjalna placówka wspierająca pacjentów w terminalnych chorobach. Placówki tego typu działają stacjonarnie, a opiekę w hospicjach sprawuje specjalistyczny personel obejmujący lekarzy, pielęgniarki, fizjoterapeutów, opiekunów oraz psychologów.

Opieka hospicjum domowego to opieka nad pacjentem sprawowana w jego miejscu zamieszkania. W tym przypadku za opiekę nad pacjentem odpowiedzialny jest opiekun będący zazwyczaj członkiem rodziny we wsparciu ze specjalistami jak lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta i inni specjaliści w zależności potrzeb chorej osoby. Przynależność do hospicjum domowego zapewnia niezbędny sprzęt potrzebny do opieki nad pacjentem w środowisku domowym.

W niektórych szpitalach istnieją oddziały opieki paliatywnej oferujące opiekę pacjentom wymagającym intensywnego wsparcia medycznego i zarządzania bólem. Przy szpitalach działają poradnie paliatywne opierające się ambulatoryjnej opiece paliatywnej.

Domy opieki i placówki długoterminowej opieki to ośrodki zapewniające opiekę i wsparcie dla rezydentów tam stacjonujących we współpracy z zespołem opieki paliatywnej. Placówki tego typu nie tylko zapewniają pomoc w codziennych czynnościach pacjentów, ale również dbają o opiekę medyczną pensjonariuszy.

Kto jest objęty opieką paliatywną?

Opieką paliatywną są objęci pacjenci z przewlekłymi schorzeniami, które zazwyczaj mają niekorzystne rokowania i których nie można już skutecznie leczyć w sposób prowadzący do pełnego wyzdrowienia.

Najczęstsze schorzenia paliatywne wymagające stałej opieki to:

• Choroby onkologiczne, zwłaszcza nowotwory w zaawansowanych stadiach nie reagujący na leczenie.

• Choroby układu krążenia jak zaawansowana niewydolność serca.

• Schorzenia układu oddechowego, do których należy przewlekła obturacyjna choroba płuc czy rozedma.

• Choroby neurologiczne i neurodegeneracyjne jak stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne (ALS) czy choroba Alzheimera w zaawansowanym stadium

• Choroby związane z niewydolnością narządów w przypadkach kiedy przeszczep lub inne formy leczenia są niemożliwe.

• Pacjenci geriatryczni, czyli osoby starsze z wieloma przewlekłymi schorzeniami, które powodują znaczne cierpienie i obniżenie jakości życia.

• Dzieci z poważnymi, nieuleczalnymi chorobami, które wymagają specjalistycznej opieki paliatywnej.

Jak wygląda opieka paliatywna w Polsce?

Opieka paliatywna w Polsce pomaga radzić sobie rodzinom i pacjentom z ciężkimi chorobami przewlekłymi z problemami zdrowia fizycznego i psychicznego. W Polsce istnieje około 150 hospicjów, które zapewniają wsparcie medyczne, psychologiczne i duchowe dla pacjentów oraz ich rodzin

Opieka paliatywna w Polsce jest darmowa, ze względu na to, że jest ona częścią publicznego systemu ochrony zdrowia i jest finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).  Działania obejmują zarówno formę stacjonarną, ambulatoryjna oraz domową.

Hospicja oferują wsparcie pacjentom wymagającym stałego nadzoru medycznego, natomiast opieka domowa pozwala na realizację leczenia i wsparcia w warunkach domowych, co umożliwia pacjentowi przebywanie z bliskimi. oraz pomagają w zapewnieniu dodatkowych środków i wsparcia dla pacjentów oraz ich rodzin. Organizacje pozarządowe i fundacje działające na terenie Polski wspierają proces opieki paliatywnej.

Wsparcie socjalne w postaci zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia opiekuńczego, opieki wytchnieniowej czy asystenta osoby niepełnosprawnej nie tylko pomaga w codziennych czynnościach jak pielęgnacja, ale także wspiera opiekunów finansowo i odciąża ich w opiece nad osobami niepełnosprawnymi.

Choć opieka paliatywna w Polsce rozwija się od lat, nadal istnieją wyzwania, takie jak nierówny dostęp w różnych regionach kraju, braki kadrowe i ograniczone zasoby finansowe. Wzrasta jednak społeczna świadomość roli i znaczenia tej opieki, a także potrzeba zapewnienia wsparcia pacjentom i ich rodzinom, którzy mierzą się z trudnym doświadczeniem ciężkiej choroby.